Adwokat od rozwodów – pytania i odpowiedzi

Co roku w Polsce ok 200 tysięcy par decyduje się na zawarcie związku małżeńskiego. Statystycznie ok. 1/3 tj. blisko 65 tysięcy małżonków podejmie decyzję o rozwodzie. W niniejszym artykule adwokat od rozwodów przedstawi odpowiedzi na najczęściej pojawiające się w praktyce pytania dotyczące rozwodu. 

Czym jest rozwód i kiedy może zostać orzeczony?

Rozwód jest jedną z przyczyn ustania małżeństwa uregulowaną w art. 56 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej również jako „k.r.o.”). Zgodnie ze wskazanym przepisem jeśli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby Sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. 

Wobec tego są dwie przesłanki pozytywne do orzeczenia rozwodu, a mianowicie trwały oraz zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. „Zupełny rozkład pożycia oznacza całkowity zanik trzech więzi: duchowej, fizycznej i gospodarczej” (vide K. Gromek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy – komentarz, Warszawa 2013, SIP Legalis, komentarz do art. 56 k.r.o.). „Trwałość rozkładu oznacza natomiast, że doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, iż na tle konkretnej sprawy, powrót małżonków do pożycia nie nastąpi” (por. J. Winiarz, Prawo, s. 130; wyr. Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 marca 2010 r., I ACa 51/10, niepubl). 

Poprzez więź duchową należy rozumieć relację psychiczną pomiędzy małżonkami w oparciu o potencjał uczuć łączących małżonków, przyjaźni pomiędzy nimi, szacunku czy wzajemnego zaufania. 

Zanik więzi fizycznej jest naturalną konsekwencją zaniku więzi duchowej pomiędzy małżonkami i wyraża się w całkowitym zaprzestaniu utrzymywania relacji intymnych pomiędzy małżonkami. Trzeba zaznaczyć, że nie ma jasno określonego terminu, który musi upłynąć od zaniku więzi fizycznej pomiędzy małżonkami, natomiast w orzecznictwie przyjmuje się, że okres ten powinien wynosić minimum 6 miesięcy. 

Zanik więzi gospodarczej oznacza natomiast, że małżonkowie zaprzestali wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego oraz decydowania o sprawach finansowych rodziny, co w praktyce oznacza zaprzestanie wspólnego opłacania rachunków za mieszkanie lub dom, wspólnego robienia zakupów, przygotowywania wspólnych posiłków oraz np. planowania wspólnych wakacji. 

Warto równocześnie dodać, że niezależnie od wystąpienia przesłanek pozytywnych, aby rozwód został orzeczony, nie mogą wystąpić żadne przesłanki negatywne, tj.:

1. na skutek orzeczenia rozwodu nie może ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków, 
2. orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
3. gdy rozwodu żąda małżonek, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego. W tym miejscu jednak trzeba wskazać, że Sąd wyda wyrok orzekający rozwód pomiędzy małżonkami, w sytuacji gdy drugi z małżonków wyrazi zgodę na rozwód albo, że jego odmowa wyrażenia zgody na rozwód jest w konkretnym stanie faktycznym sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. 

Czy warto brać rozwód z orzeczeniem o winie, czy bez? – adwokat od rozwodów odpowiada

Jedna z najważniejszych decyzji, jaką małżonkowie muszą podjąć wraz z decyzją o rozwodzie dotyczy wniosku o orzekanie przez Sąd o winie małżonków za rozkład pożycia małżeńskiego. Podjęcie takiej decyzji jest niezwykle istotne, bowiem niesie za sobą pewne konsekwencje dla małżonków. 

Rozwód bez orzekania o winie zwykle kończy się bardzo szybko, czasem nawet podczas jednej rozprawy, jeśli pomiędzy małżonkami nie ma żadnych spornych kwestii np. dotyczących opieki nad dziećmi, kontaktów z nimi ewentualnie wysokości świadczeń alimentacyjnych. 

Jeśli natomiast jeden z małżonków sprzeciwia się orzeczeniu rozwodu bez orzekania o winie, wówczas Sąd w wyroku rozwodowym rozstrzygnie, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, ewentualnie wskaże, że oboje z małżonków ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Trzeba jednak zaznaczyć, że Sąd nie rozstrzyga, który z małżonków ponosi większą winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Innymi słowy, Sąd nie stopniuje winy małżonków, orzekając jedynie, że oboje z małżonków ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Warto jednak zaznaczyć, że postępowanie w którym małżonkowie domagają się orzeczenia wyłącznej winy, trwa znacznie dłużej, czasem nawet kilka lat, dlatego też, jeśli małżonkom zależy na sprawnym i szybkim rozwodzie, warto zrezygnować z orzekania o winie. 

W tym miejscu jednak podkreślić trzeba, że wyłączna wina lub wina oboga małżonków w rozkładzie pożycia małżeńskiego Stron może nieść za sobą skutki już po samym orzeczeniu rozwodu, bowiem wpływa na obowiązek alimentacyjnych byłych małżonków. 

Są dwa rodzaje obowiązku alimentacyjnego, tj.:

1. obowiązek alimentacyjny zwykły;
2. obowiązek alimentacyjny rozszerzony, nazywany również szczególnym. 

Obowiązek alimentacyjny zwykły został uregulowany w art. 60 § 1 k.r.o., zgodnie z którym małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Zatem wskazać trzeba, że pierwszą z przesłanek do orzeczenia alimentów na rzecz byłego małżonka jest okoliczność, że w wyroku orzekającym rozwód pomiędzy stronami małżonek ten nie może zostać uznany za wyłącznie winnego, co oznacza, że na tej podstawie można otrzymać alimenty od drugiego małżonka w sytuacji, gdy:

1. żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozpadu małżeństwa;
2. lub oboje z małżonków uznano za winnych rozpadowi małżeństwa.  

Kolejną z niezbędnych przesłanek do zasądzenia alimentów na rzecz byłego małżonka jest stan niedostatku istniejący po stronie małżonka uprawnionego do alimentów, co oznacza sytuację, w której małżonek nie ma realnych możliwości zarobkowych i majątkowych, aby zaspokoić swoich podstawowych oraz usprawiedliwionych potrzeb. Stan niedostatku nie może wynikać z winy samego roszczącego o alimenty, co ma miejsce w sytuacji, gdy np. małżonek nie chce podejmować pracy lub gdy małżonek ze względu na swoje cechy nie jest w stanie utrzymać pracy. Warto jednak wskazać, że stan niedostatku nie musi zostać wywołany bezpośrednio rozwodem, a może zaistnieć na skutek różnych okoliczności, pojawiających się zarówno przed jak i po rozwodzie, jak np. obowiązek osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, czy nagła i ciężka choroba małżonka uprawnionego. Niedostatek też nie może być abstrakcyjny i powinien zostać określony w stosunku do możliwości majątkowych małżonka, który ma zostać zobowiązany do płacenia alimentów. 

Rozszerzony obowiązek alimentacyjny wynika z art. 60 § 2 k.r.o. Zgodnie ze wskazanym przepisem, jeśli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, Sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. 

Tym samym rozszerzony obowiązek alimentacyjny obciąża tylko tego małżonka, który został uznany  w postępowaniu rozwodowym za wyłącznie winnego rozkładowi pożycia małżeńskiego stron. 

Kolejną z przesłanek niezbędnych do orzeczenia rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego na rzecz małżonka jest pojawienie się w wyniku rozwodu istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej małżonka niewinnego. Zgodnie z utartą już linią orzeczniczą istotne pogorszenie sytuacji materialnej to wynikająca bezpośrednio z rozwodu jej negatywna zmiana, polegająca na zmniejszeniu środków finansowych, którymi dysponuje małżonek niewinny, lub na zwiększeniu jego usprawiedliwionych potrzeb.  Trzeba jednak zaznaczyć, że pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka nie musi mieć postaci kwalifikowanej – niedostatku, natomiast przyjmuje się, że musi być wyraźnie odczuwalne dla małżonka niewinnego. Małżonek uprawniony do alimentów może dochodzić świadczeń na swoje usprawiedliwione potrzeby, a nawet potrzeby wyższego rzędu, co może oznaczać, nawet zaspokajanie potrzeb na wyższym poziomie niż powszechnie uważany w społeczeństwie za przeciętny, ale jednocześnie na poziomie niższym niż dotychczas w małżeństwie, ponieważ obowiązek alimentacyjny małżonka winnego nie sięga tak daleko, by zapewnić małżonkowi taką samą stopę życiową jaka miała miejsce przed rozwodem. Innymi słowy, przy orzekaniu obowiązku alimentacyjnego rozszerzonego na rzecz małżonka Sąd dokonuje swego rodzaju porównania poziomu życia, który małżonek miał w trakcie trwania małżeństwa, z tym który ma po orzeczeniu rozwodu i jeśli po dokonaniu porównania będzie miała miejsce dysproporcja, wówczas zostanie ona „wyrównana” zasądzonymi dla małżonka alimentami.  

Czym różni się rozwód od separacji?

Na wstępie warto podkreślić, że separacja została uregulowana przez ustawodawcę w Tytule I, Dziale V k.r.o. Zgodnie z art. 61¹ k.r.o. przesłanką orzeczenia przez Sąd separacji jest zupełny rozkład pożycia, a więc całkowity zanik pomiędzy małżonkami trzech więzi: duchowej, fizycznej i gospodarczej. 

Jednocześnie na moment orzekania o separacji, tak jak przy rozwodzie nie może wystąpić żadna negatywna przesłanka tj. wskutek orzeczenia separacji nie może ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, oraz orzeczenie separacji nie może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. 

Najważniejsze skutki orzeczenia separacji: 

1. pomiędzy małżonkami ustaje małżeńska wspólność majątkowa;
2. ustaje obowiązek wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny; 
3. wygasa obowiązek przyczyniania się obojga małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny, którą założyli przez swój związek, a konsekwentnie również wygasa nakaz wypłaty wynagrodzenia przez małżonka, który nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny;
4. wygasa prawo do korzystania z mieszkania przysługującemu jednemu z małżonków w celu zaspokajania potrzeb rodziny i urządzeń się w nim znajdujących;
5. strony nie dziedziczą po sobie;
6. do aktu małżeństwa jest wpisywana dodatkowa wzmianka o orzeczonej separacji. 

W postanowieniu orzekającym separację, Sąd orzeka również o:

1. winie, oprócz sytuacji, gdy małżonkowie na zgodne żądanie od tego odstąpią;
2. władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków, jeśli małżonkowie je posiadają;
3. kontaktach rodziców z dzieckiem, chyba że strony przedstawią zgodny plan wychowawczy;
4. alimentach na wspólne małoletnie dzieci;
5. sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez małżonków na czas ich wspólnego w nim zamieszkiwania po orzeczeniu separacji.

Zatem ustawodawca odmiennie określił przesłanki do orzeczenia separacji od tych niezbędnych do orzeczenia rozwodu. Rozwód może zostać orzeczony, jak wskazano powyżej, gdy pomiędzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, podczas gdy do orzeczenia separacji wystarczy, aby rozkład ten był jedynie zupełny.

O orzeczenie separacji, inaczej niż przy w przypadku rozwodu, może wystąpić małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego. 

Pomimo faktu, że skutki orzeczenia separacji, co do zasady są takie same jak przy rozwodzie, to jednak po orzeczeniu separacji małżonkowie nie mogą zawrzeć kolejnego małżeństwa. Co również ważne i odróżniające obie instytucje to fakt, że po orzeczeniu separacji małżonkowie mogą wystąpić do Sądu o jej zniesienie. Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki, a małżeństwo trwa nadal. Oczywiście nie można wykluczyć sytuacji, w której wcześniejsi małżonkowie zdecydują się ponownie zawrzeć związek małżeński ze sobą, jednakże w praktyce są to niezwykle rzadkie przypadki. 

W przypadku orzeczenia rozwodu małżonek, który zmienił nazwisko, a zazwyczaj jest to kobieta, może wrócić do swojego poprzedniego nazwiska. Aby to zrobić wystarczy, że kobieta w terminie 3 miesięcy po uprawomocnieniu się orzeczenia o rozwodzie, wystąpi Cywilnego z wnioskiem o jego zmianę do kierownika Urzędu Stanu. Co kluczowe, termin 3 miesięczny jest terminem nieprzekraczalnym, a późniejsza zmiana nazwiska może odbyć się jedynie w drodze postępowania administracyjnego. W przypadku orzeczenia separacji kobieta nie może powrócić do swojego poprzedniego nazwiska, chyba że uczyni to w drodze postępowania administracyjnego. 

Po orzeczeniu separacji, małżonkowie są zobowiązani do wspólnej pomocy, co nie oznacza tylko kwestii finansowych. Wzajemna pomoc jednak ma miejsce tylko w sytuacji, gdy wymagają tego względy słuszności. Na małżonkach pozostających w separacji ciąży jednak obowiązek alimentacyjny, tak jak ma to miejsce w przypadku orzeczenia rozwodu. Obowiązek alimentacyjny obciążający małżonków pozostających w separacji – w przeciwieństwie do obciążającego rozwiedzionych małżonków – nie jest ograniczony żadnym terminem.

Na sam koniec warto również wspomnieć o pewnej kwestii, że z powództwem o orzeczenie separacji najczęściej występują osoby, które chcą uregulować swoją sytuację, natomiast nie decydują na rozwód ze względów religijnych. 

O czym Sąd orzeka w wyroku rozwodowym?

Art. 58 k.r.o. konkretyzuje, jakie orzeczenia muszą znaleźć się w wyroku orzekającym rozwód pomiędzy małżonkami. Najważniejszym z rozstrzygnięć wyroku rozwodowego jest orzeczenie rozwodu pomiędzy małżonkami oraz który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego Stron, chyba, że małżonkowie zgodnie wnieśli, aby Sąd nie orzekał o winie. W Wyroku orzekającym rozwód Sąd rozstrzyga również o władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem obojga małżonków i jego kontaktach z rodzicami oraz ustala miejsce pobytu dzieci. Warto jednak zaznaczyć, że jeśli małżonkowie złożą zgodny wniosek, Sąd może odstąpić od orzekania o utrzymywaniu kontaktów z dziećmi. W wyroku rozwodowym znajduje się również orzeczenie określające, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka, co oznacza, że określa wysokość świadczeń alimentacyjnych na rzecz każdego z małoletnich. Jeśli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, Sąd orzeka również o sposobie korzystania z tego mieszkania w czasie, w którym rozwiedzeni małżonkowie będą w nim wspólnie zamieszkiwać. Trzeba również wskazać, że w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, na żądanie drugiego z małżonków Sąd może nakazać jego eksmisję. Na zgodny wniosek stron Sąd w wyroku orzekającym rozwód może orzec również o podziale wspólnego mieszkania ewentualnie o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeśli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, w sytuacji gdy dostarczenie to nie będzie możliwe.  Na wniosek jednego z małżonków Sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie podziału majątku nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Ile kosztuje rozwód?

Najczęściej pojawiającym się pytaniem dotyczącym rozwodu, są koszty związane z prowadzeniem sprawy. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt. 1) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej również jako „Ustawa”) opłata sądowa od pozwu o rozwód wynosi 600,00 zł. Warto jednak zaznaczyć, że zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt. 3 pkt. b) Sąd zwraca połowę opłaty od pozwu w razie orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek bez orzekania o winie, co oznacza, że wówczas opłata ta wynosi 300,00 zł. Podkreślić trzeba, że opłata od pozwu jest uiszczana przez Stronę wnoszącą pozew, niezależnie od faktu, czy Strona korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego. 

Jeśli natomiast Strona zdecyduje się na rozwód i korzystanie w tym zakresie z pomocy profesjonalisty wówczas koszty te się zwiększają. Należy jednak zaznaczyć, że wynagrodzenie profesjonalisty zawsze jest ustalane z Klientem indywidualnie. Trzeba jednak wskazać, że wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika uzależnione jest od stopnia skomplikowania sprawy, a co za tym idzie nakładu pracy poświęconej przez pełnomocnika, dlatego też nie można podać konkretnej kwoty, bez dokładnej analizy sprawy. 

Oczywiście, powierzenie prowadzenia sprawy rozwodowej profesjonalnemu pełnomocnikowi nie jest konieczne, natomiast zawsze lepiej skonsultować wszelkie kwestie z adwokatem lub radcą prawnym, który udzieli kompleksowej porady i maksymalnie pomoże zabezpieczyć interesy Klienta, zwłaszcza, gdy małżonek zdecyduje się na rozwód z orzekaniem o wyłącznej winie drugiego z małżonków, które to postępowania są często bardzo skomplikowane i wiążą się z dużym ryzykiem dla Klienta. 

Adwokat od rozwodów Rzeszów

Sprawy o rozwód należą do niezwykle skomplikowanych i trudnych. Liczy się przede wszystkim doświadczenie. Warto zatem skorzystać z pomocy profesjonalnego adwokata od rozwodów, który będzie w stanie we właściwy sposób poprowadzić postępowanie, które może zaważyć na cały przyszłym życiu.

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą naszej kancelarii w zakresie spraw o rozwód w Rzeszowie. Bezpośredni kontakt z biurem kancelarii - tel. 570 420 373 lub e-mail kancelaria@ktmh.pl. Biura naszej kancelarii znajdują się w Rzeszowie i Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jagienka Jaracz-Wilk

Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.