Ideą leżącą u podstaw regulacji związanych z ochroną tajemnic przedsiębiorstwa była wola ochrony działalności przedsiębiorców przejawiającej się w posiadanym przez nich niejawnym know-how, które stanowi przewagę konkurencyjną na rynku, a także – co wynika z ratio legis samej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej jako: „ZNKU”) – ochrona rynku przed nieuczciwą konkurencją. Przedmiotem ochrony w przypadku tajemnic przedsiębiorstwa są więc informacje posiadające wartość gospodarczą przede wszystkim dlatego, że są niejawne. Gdyby zaś odpadła ich cecha niejawności i każdy konkurent na rynku mógł wejść w posiadanie tych informacji, to nie zapewniły by one pożądanej przewagi rynkowej. Warto zauważyć, iż między innymi dlatego ustawodawca europejski zdecydował się ujednolicić zasady ochrony tajemnic przedsiębiorstwa na poziomie wspólnotowym, czego wyrazem jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 08.06.2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (dalej jako: „Dyrektywa 2016/943”). Ustawodawca krajowy implementował regulacje unijne w ramach ustawy z dnia 05.07.2018 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1637).
Spis treści
Przedmiot ochrony
W art. 11 ust. 2 ZNKU wskazano, że przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Jaki jest więc zakres chronionych informacji? Zgodnie z ZNKU można wyodrębnić cztery rodzaje informacji chronionych przez ustawę. Są to informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne oraz inne które przejawiają wartość gospodarczą.
Informacja stanowiąca tajemnicę przedsiębiorstwa powinna zatem spełniać wymogi trzech przesłanek wskazanych w ustawie, to znaczy:
- powinna być poufna;
- powinna przedstawiać wartość gospodarczą;
- powinna być poddana odpowiednim działaniom w celu zachowania stanu poufności (innymi słowy, uprawniony powinien zabiegać o to, aby informacja pozostawała poufna).
Informacje techniczne i technologiczne są pojęciami do siebie zbliżonymi, jednakże w literaturze prawniczej z zakresu zwalczania nieuczciwej konkurencji zauważa się, że informacje technologiczne stanowią podtyp informacji technicznych. Wobec powyższego, technika to sfera działalności człowieka, której bazą teoretyczną są stosowne nauki przyrodnicze wymagające weryfikacji eksperymentalnej. Inaczej mówiąc, technika to sfera działalności ludzkiej obejmująca środki i sposoby oddziaływania na materię. Z informacją technologiczną mamy zaś do czynienia wtedy, gdy dotyczy sposobów wytwarzania formuł chemicznych, wzorów i metod działania (zob. wyr. WSA w Warszawie z dn. 15.03.2012 r., sygn. II SA/Wa 128/12).
Informacjami organizacyjnymi są te informacje, które dotyczą samego przedsiębiorstwa uprawnionego i wdrożonych sposobów organizacyjnych w ramach przedsiębiorstwa. Takimi informacjami są na przykład: struktura przepływu dokumentów, sposób kalkulacji cen, sposoby zabezpieczania danych, procedura podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, sposób organizacji dystrybucji towarów lub usług, etc.
W doktrynie zauważa się, że przedmiot ochrony w ramach tajemnic przedsiębiorstwa należy interpretować szeroko. Katalog informacji poufnych nie jest zamknięty, gdyż „furtką” dla ochrony innych niż wymienione w przepisie informacji jest sformułowanie „lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą”. Określenie to jest unormowaniem szerokim, które pozostawia swoisty obszar interpretacyjny mając na uwadze warunki dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej. Przykładem innej informacji posiadającej wartość gospodarczą jest chociażby lista klientów przedsiębiorcy, lub wysokość zaległości finansowych względem wierzycieli. Wartość gospodarcza wykazywana przez te informacje nie musi być znacząca, ale musi być choćby minimalna.
Pewną nowością wprowadzoną przez implementację Dyrektywy 2016/943 jest „zbiór informacji”. Również i on może stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, nawet mimo tego że samodzielnie informacje tworzące zbiór mogą być powszechnie znane osobom z danej branży. Dopiero jednak zebranie ich w określonym zestawieniu może tworzyć nową wartość gospodarczą i podlegać ochronie jako tajemnica przedsiębiorstwa.
Warunki ochrony
Pierwszym warunkiem uznania danej informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa jest jej poufność. Informacja może zostać uznana za poufną, jeżeli nie jest powszechnie znana. Oznacza to, że nie może być ona dostępna nawet dla osób zwykle zajmujących się danym rodzajem informacji.
Drugim z nich jest warunek posiadania wartości gospodarczej przez te informacje, które są niejawne. Jak zauważa się w doktrynie prawniczej, nie można przykładać jednolitej miary dla oceny wartości gospodarczej poszczególnych informacji wprowadzając jakiekolwiek sztywne minimum. Każde bowiem naruszenie cudzej, poufnej informacji stanowić może wymierną szkodę dla danego przedsiębiorcy, a stopniowanie jej jest bezcelowe. Fakt, że w pierwszym momencie szkoda może być znikoma, nie oznacza, że wskutek zmian na rynku nie może się powiększyć z tego względu, że informacja poufna została naruszona. W zasadzie sam fakt traktowania przez przedsiębiorcę określonych informacji jako poufnych może potwierdzać ich wartość gospodarczą. Warto podkreślić, że tajemnicami przedsiębiorstwa są te informacje, które mają wartość gospodarczą właśnie dlatego, że są poufne.
Wreszcie, trzecią i ostatnią przesłanką objęcia konkretnych informacji ochroną wynikającą z ZNKU jest fakt podjęcia przez przedsiębiorcę działań w celu zachowania poufności. W obecnym brzmieniu, przesłanka podjęcia działań zmierzających do zachowania w poufności tychże informacji to „podjęcie, przy zachowaniu należytej staranności, działań w celu utrzymania informacji w poufności”. Chodzi w tym miejscu o podjęcie przez uprawnionego takich działań (rozsądnych i właściwych), które w danych okolicznościach są niezbędne dla zachowania konkretnej informacji w tajemnicy. Działania te można podzielić na techniczne (faktyczne) jak i prawne. Działaniami technicznymi mogą być, dla przykładu, kontrola dostępu, zamykanie szaf z dokumentami na klucz czy zakładanie haseł na komputery, natomiast działania prawne to między innymi zawieranie umów o zachowaniu poufności.
Podsumowanie
Podsumowując, jedynie informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne oraz inne, podlegają ochronie na podstawie art. 11 ZNKU, pod warunkiem bycia informacjami poufnymi i przejawiającymi wartość gospodarczą, co do których uprawniony podjął działania w celu utrzymania ich w poufności. Zakres pojęciowy „tajemnic przedsiębiorstwa” jest zatem szeroki i w zasadzie zakreślony jedynie przez posiadanie przez informację poufną wartości gospodarczej. Warto wreszcie odnotować, że informacje sprzeczne z prawem, dobrymi obyczajami lub zasadami współżycia społecznego nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa i nie podlegają ochronie. Takimi informacjami mogą być sposoby oszukiwania klientów czy bezprawnej produkcji materiałów wyłączonych z obrotu.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Andrzej Polak
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wieloletnie doświadczenie zawodowe zdobywał już w trakcie studiów w renomowanych rzeszowskich kancelariach prawnych oraz jako konsultant i członek zarządu Uniwersyteckiej Poradni Prawnej działającej przy WPiA UR, a obecnie także jako radca prawny in-house w dużej spółce budowlanej. Z Kancelarią TMH współpracuje od 2018 roku. W pracy zajmuje się głównie prawem cywilnym, prawem spółek oraz obsługą prawną cudzoziemców. Zawodowo skupia się szczególnie na zagadnieniach z zakresu prawa budowlanego takich jak przygotowywanie, opiniowanie i negocjowanie umów o roboty budowlane, oraz prowadzenie postępowań sądowych z tego zakresu.
