Blog

Nieważność umów Skandia (Vienna Life) – MultiAsset Invest

Polisolokatami nazywane są umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, które kilka lat temu stały się bardzo popularną metodą lokowania środków. Miały one cel inwestycyjny, ale jednocześnie miały stanowić typowe umowy ubezpieczenia zawierające świadczenia z tytułu śmierci. 

Umowy MultiAsset Invest są produktami Vienna Life Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie (dawniej Skandia Życie). Różniły się od innych polisolokat tym, że nastawione były one w bardzo wysokim stopniu na inwestowanie, wyróżniając się wysokim ryzykiem inwestycyjnym. 

Spis treści

Wariant inwestycyjny zamknięty Multi Strategia

W ramach umowy MultiAsset Invest do konsumenta należał wybór funduszy w jaki będą inwestowane jego środki, były to fundusz inwestycyjny otwarty oraz fundusz inwestycyjny zamknięty. W funduszu otwartym przez okres trwania umowy możliwy był dostęp do całej oferty inwestycyjnej Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych i Portfeli Modelowych, a także stały dostęp do środków. Jednakże, agenci ubezpieczeniowi w większym stopniu proponowali wybór funduszu zamkniętego, gdzie całość funduszy lokowana była w Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy VL Multi Strategia. Sprzedawcy obiecywali dużo wyższe zyski po wyborze tych funduszy. Mało kto jednak zdawał sobie sprawę z zagrożenia jakie pojawia się w momencie, gdy dojdzie do zawieszenia notowań instrumentu finansowego lub wstrzymania umorzeń jednostek uczestnictwa przez fundusze inwestycyjne. Kwestią, która budzi kontrowersje jest uzależnienie wypłaty od umorzenia certyfikatów inwestycyjnych. Problem ten ma największe znaczenie, gdy posiadacz polisolokaty chce wycofać z niej swoje środki lub dojdzie do zdarzenia ubezpieczeniowego – śmierci. 

W ramach pracy kancelarii spotkaliśmy się z klientem, który zawarł przedmiotową umowę z Vienna Life w połowie 2017 roku, wybierając wariant funduszu inwestycyjnego zamkniętego. Ze względu na fakt, iż zaobserwować można było jedynie spadek wartości zgromadzonych środków, a spodziewany zysk się nie pojawił, podjął on decyzję o wypowiedzeniu umowy pod koniec 2018 r. Ze względu na redukcję żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych, a co za tym idzie brak możliwości umorzenia funduszy, w momencie zakończenia umowy odzyskał on jedynie ok. 18 % wpłaconej kwoty. Jednocześnie, Vienna Life poinformowała o tym, że jednostki funduszu będą na bieżąco, w ramach możliwości, wykupywane, a kwoty uzyskane będą przesyłane do klienta. Spowodowało to, że comiesięcznie na konto klienta spływają kwoty rzędu kilku tysięcy lub kilkuset złotych, a w dalszym ciągu prawie połowa jednostek funduszy nie została wykupiona. Na coraz większą stratę po stronie klienta wpływa również fakt, iż cena jednostek w każdym miesiącu znacząco spada.

W przedmiotowej sprawie wezwanie do zapłaty nie odniosło żadnego konkretnego skutku. W kwestii drogi sądowej należy rozważyć dwie możliwości – powództwo o uznanie postanowień umownych pozwalających na uzależnienie wypłaty środków od umorzenia certyfikatów funduszy za nieważne lub o unieważnienie całej umowy.  

Czym różni się abuzywność postanowień umownych od nieważności umowy

Klauzule abuzywne to inaczej klauzule niedozwolone. Są to klauzule nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, które określają jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. W świetle prawa są one niewiążące. Niezwiązanie stron abuzywnymi postanowieniami umownymi wynika wprost z art. 3851 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z § 2 tego przepisu: „Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie”. Ponadto, niedozwolone klauzule umowne nie obowiązują od chwili zawarcia umowy. Powoduje to, że ubezpieczyciel nie był uprawniony do uzależniania wypłaty wartości rachunku na rzecz klienta od umorzenia funduszów inwestycyjnych. Strony są jednak związane umową w pozostałym zakresie. Uznanie postanowień umownych za abuzywne jest korzystniejsze w przypadku, gdy polisolokata przyniosła zysk. 

Możliwe jest również żądanie uznania całej umowy za nieważną ze względu na uzależnienie wypłaty świadczenia w przypadku zdarzenia ubezpieczeniowego od umorzenia funduszy inwestycyjnych. Uznanie umowy za nieważną w całości powoduje nakazanie ubezpieczycielowi by ten oddał klientowi całą kwotę wpłaconych składek.

Nieważność umowy MultiAsset Invest

W orzecznictwie podkreśla się mieszany charakter polisolokat. Znajduje to potwierdzenie w trzech uchwałach Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2018 r. (sygn.: III CZP 13/18, III CZP 20/18 oraz III CZP 22/18), na podstawie których można wysnuć wniosek, że umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym jest umową ubezpieczenia, a w zasadzie podtypem umowy ubezpieczenia na życie. Stąd też zgodnie z art. 830 k.c. wypowiedzenie umowy ubezpieczenia powinno skutkować natychmiastowym (bądź w terminie wskazanym w OWU) wykupem całkowitym i wypłatą świadczenia wykupu. W tym przypadku wypłata środków nie jest ryzykiem klienta lecz zakładu ubezpieczeń. 

Podkreślić należy, że nie jest to również typowa umowa inwestycyjna. W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nabyte przez ubezpieczyciela aktywa nie są zwrotnie przenoszone na ubezpieczającego, lecz na podstawie ich wyceny ustalana jest wartość jednostki uczestnictwa, a co za tym idzie kwota świadczenia ubezpieczeniowego i kwota wartości wykupu. Dlatego też ryzyko braku płynności towarzystwa funduszy inwestycyjnych spoczywa w całości na ubezpieczycielu, nie na kliencie nabywającym produkt ubezpieczeniowy. 

Powyższe znajduje swoje potwierdzenie w orzecznictwie, m.in. w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 listopada 2019 r., sygn. akt I C 889/16, gdzie podkreślono, że „razi też asymetria rozkładu kosztów i ryzyka gospodarczego. Umowa ta z jednej strony nie obciąża zakładu ubezpieczeń znaczącym ekonomicznie kosztem ryzyka wypadku ubezpieczeniowego w postaci śmierci ubezpieczonej (1% wartości rachunku ubezpieczonej), ryzykiem zwrotu składki zainwestowanej w nominalnej wysokości zostało bowiem przeniesione na emitenta certyfikatów, a z drugiej obciąża powódkę kosztem ryzyka, że jej oszczędności w kwocie ponad 1 mln złotych nie przyniosą jakiegokolwiek zysku w ciągu 15 lat okresu odpowiedzialności”. Podsumowując, umowa, w której całe ryzyko zostało przeniesione na konsumenta jest nieważna jako sprzeczna z przepisami określającymi naturę ubezpieczenia na życie, ale także jest ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego – zasadami uczciwości i lojalności kontrahentów stosunku prawnego.

Odrębną sprawą, od kwestii nieważności całej umowy, jest możliwość podważania postanowień OWU, zezwalających na rozciąganie w czasie wypłat z tytułu polisy. Do obrony jest stanowisko, że takie postanowienia są sprzeczne z prawem i jako nieważne nie wiążą klientów ubezpieczyciela. Oznaczałoby to, że tak czy inaczej cała wartość umowy powinna być wypłacona od razu po rozwiązaniu umowy. 

Podsumowanie

Pomimo tego, że klientom obiecywano znaczne zyski wynikające z inwestowania w fundusz zamknięty oferowany przez Vienna Life Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie w produkcie MultiAsset Invest, rzeczywistość przyniosła rozczarowanie. Ponadto, okazało się, iż w zasadzie niemożliwe jest wycofanie znacznych, wpłaconych środków (minimalna składka stanowiła 20 tys. zł). Zdobyte przez nas doświadczenie oraz coraz więcej orzeczeń uznających całe umowy polisolokat za nieważne dają jednak nadzieję na możliwość odzyskania wartości całych wpłaconych składek.

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jestem aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Specjalizuje się w zakresie zagadnień prawa bankowego, windykacji należności Klientów, prawa cywilnego oraz wsparciem w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 116 recenzji
×