Jak już pisaliśmy w poprzednim artykule, w polskim systemie prawnym jest możliwa zmiana wysokości alimentów, zarówno przez podwyższenie, obniżenie jak i przez uchylenie obowiązku alimentacyjnego. W niniejszym artykule zostanie szczegółowo omówiona tematyka związana z obniżeniem alimentów. Rodzi się bowiem o to pytanie – kiedy można się starać o obniżenie alimentów?
Spis treści
Obniżenie alimentów – regulacje prawne
Kwestię obniżenia alimentów reguluje art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r., Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: „k.r.o.”), zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia w zakresie alimentów. Przy tym nie ma znaczenia, czy alimenty zostały orzeczone wyrokiem sądu czy też zostały ustalone umową między stronami.
Zmiana stosunków
Przy ustalaniu wysokości świadczenia alimentacyjnego sąd bierze pod uwagę usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Te same okoliczności są brane pod uwagę w sytuacji wystąpienia z roszczeniem o obniżenie alimentów.
Zmiana stosunków musi być istotna oraz trwała, natomiast sąd każdorazowo będzie oceniał, czy zmiana ma taki charakter. Wskazać należy, iż przejściowe problemy zobowiązanego, jak również krótkotrwałe zmniejszenie potrzeb dziecka nie są wystarczającym powodem do wydania orzeczenia obniżającego alimenty. Jednocześnie k.r.o. nie wprowadza żadnych ograniczeń czasowych kiedy z powództwem można wystąpić, wobec tego może zaistnieć sytuacja kiedy do istotnej zmiany może dojść zaraz po wydaniu orzeczenia zasądzającego alimenty.
Utrata pracy oraz zmniejszenie wynagrodzenia
Najczęściej spotykaną przesłanką do obniżenia świadczenia alimentacyjnego jest obniżenie otrzymywanego wynagrodzenia oraz utrata pracy. Należy pamiętać, że przy ustalaniu wysokości świadczenia alimentacyjnego sąd bierze pod uwagę usprawiedliwione możliwości zarobkowe zobowiązanego, co oznacza, że ustalenie wysokości alimentów nie zależy jedynie od faktycznie otrzymywanego wynagrodzenia. Stąd też, zmiana pracy lub zmniejszenie wymiaru czasu pracy związane nawet z obniżeniem pensji, jednakże niespowodowane ważnymi powodami, mogą zostać nieuwzględnione przez sąd, ponieważ możliwości zarobkowe zobowiązanego pozostaną nadal na poprzednim poziomie.
Inaczej przedstawia się sytuacja zobowiązanego, gdy jest on zmuszony do zmiany pracy lub jej wymiaru z powodu choroby. Co więcej – na wymiar zobowiązania alimentacyjnego wpływa również wysokość posiadanego przez zobowiązanego majątku. Należy mieć na uwadze, że zmniejszenie majątku zobowiązanego musi być uzasadnione. Trzeba jednak pamiętać, że zmniejszeniu możliwości zarobkowych zobowiązanego, towarzyszyć może wzrost usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, co ostatecznie może skutkować brakiem zmiany wysokości świadczenia alimentacyjnego.
Zwiększenie się potrzeb zobowiązanego
Kolejną przesłanką, która może mieć wpływ na zmniejszenie świadczenia alimentacyjnego jest wzrost usprawiedliwionych potrzeb zobowiązanego. W praktyce ma to miejsce w sytuacji choroby, która wiąże się z ponoszeniem wysokich kosztów leczenia. Uzasadnia to zmniejszenie zasądzonych alimentów. Często jako przyczynę obniżenia świadczenia alimentacyjnego zobowiązani wskazują zwiększenie się ich potrzeb finansowych wynikające z założenia nowej rodziny. Chodzi tu w szczególności o koszty związane z urodzeniem się kolejnego dziecka. Zgodnie jednak z utartym orzecznictwem Sądu Najwyższego okoliczność ta może, ale nie musi wpływać automatycznie na rozmiar świadczeń alimentacyjnych.
Zmniejszenie potrzeb małoletniego
Jest to kolejna przesłanka, która uzasadnia wniesienie powództwa o obniżenie alimentów. W praktyce zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego ma miejsce w sytuacji, gdy np.:
- dziecko, które w momencie orzekania o wysokości alimentów pozostawało pod opieką lekarza specjalisty, np. ortodonty. Wówczas nie będzie już konieczności ponoszenia wydatków związanych z wizytami lekarskimi czy zakupem leków. Po zakończeniu leczenia zmniejszają się automatycznie usprawiedliwione potrzeby małoletniego;
- dziecko, które wcześniej uczęszczało do szkoły prywatnej, kontynuuje naukę w szkole publicznej, co wiąże się z brakiem obowiązku ponoszenia kosztów czesnego;
- dziecko, które w czasie orzekania o wysokości alimentów było pod opieką niani poszło do przedszkola. W takiej sytuacji nie ponosi się kosztów związanych z wynagrodzeniem niani, co uzasadnia wniesienie powództwa o obniżenie alimentów.
Możliwości zarobkowe dziecka
Podstawą zmniejszenia wysokości świadczenia alimentacyjnego jest wzrost możliwości zarobkowych uprawnionego. Jeśli uprawniony do alimentów zakończy edukację i podejmie pracę dorywczą, to wystąpienie z powództwem o obniżenie alimentów jest uzasadnione.
Opieka nad dzieckiem
W praktyce może pojawić się sytuacja, w której w chwili orzekania o wysokości obowiązku alimentacyjnego dziecko mieszkało z jednym z rodziców, natomiast obecnie mieszka z drugim. Rodzic, który wcześniej ponosił większe koszty związane z utrzymaniem dziecka, aktualnie będzie sprawował nad nim opiekę osobiście. Okoliczność ta uzasadnia wystąpienie z powództwem o obniżenie alimentów.
Podsumowanie
Jak zostało wskazane w niniejszym artykule, o ile zostaną spełnione ustawowe przesłanki, to możliwe jest wniesienie powództwa o obniżenie alimentów.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Jagienka Jaracz-Wilk
Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.
