Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia polega na złożeniu pracownikowi jednostronnego oświadczenia woli, powodującego ustanie stosunku pracy. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie. W oświadczeniu pracodawcy powinna być wskazana także przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy, a także pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Kodeks Pracy zawiera przesłanki kompetencji pracodawcy dla jednostronnego zakończenia umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, określając tryb wypowiedzenia umowy, terminy, a także możliwość współdziałania z zakładową organizacją związkową.

Kodeks pracy zawiera następujące przyczyny rozwiązaniu umowy zawinione przez pracownika:

• ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, takich jak nieprzestrzeganie regulaminu BHP czy niedotrzymanie tajemnicy służbowej. Należy przy tym podkreślić, że również inne przypadki naruszeń mogą stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika;
• popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• w przypadku zawinionej przez pracownika utracie uprawnień, koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Warto zaznaczyć, że pracodawca może zwolnić pracownika nie później niż po upływie miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy i po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej (okres na zajęcie stanowiska przez organizację związkową w sprawie wynosi 3 dni).

Artykuł 53 kodeksu pracy natomiast przedstawia przesłanki zakończenia stosunku pracy niezawinione przez pracownika, a mianowicie:

• niezdolność pracownika na skutek choroby trwającej dłużej niż 3 miesiące w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy,
• a także gdy łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – w sytuacji gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub choroba zawodową,
• a także w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż przedstawione powyżej, trwającej dłużej niż miesiąc.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie:

• nieobecności pracownika w pracy z powodu opieki nad dzieckiem;
• lub w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku;
• a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

Wypowiedzenie niezgodne z prawem

Niezgodność z prawem wypowiedzenia stosunku pracy następuje w przypadkach takich jak: rozwiązanie umowy bez zaistnienia przyczyny przewidzianej prawem, a także w przypadku, gdy decyzja o rozwiązaniu umowy zapadła po miesięcznym terminie. W prawie pracy istnieje kategoria osób szczególnie chronionych, zaliczają się do nich m.in. kobiety w ciąży. W przypadku chęci rozwiązania umowy z jedną z takich osób niezbędna jest zgoda związku zawodowego, jej brak również stanowi przesłankę niezgodnego z prawem rozwiązania umowy.

Roszczenia przysługujące pracownikowi

Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia?

W razie zaistnienia powyższych przesłanek pracownikowi przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Ważne jest, że wybór roszczenia, które będzie dochodzone przed sądem, należy do pracownika. Może on wystąpić o przywrócenie do pracy lub przyznanie odszkodowania.

Przywrócenie do pracy

Uwzględnienie takiego roszczenia przez sąd pracy polega na ponownym zawiązaniu stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem na identycznych warunkach, w momencie zgłoszenia przez pracownika gotowości do pracy.

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia, przysługuje roszczenie w stosunku do pracodawcy o wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Ma ono niejako charakter kompensacyjny, dla wyrównania straty wynagrodzenia wynikającego z pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. Brak ograniczeń przysługuje osobom, którym pozostało mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego oraz kobietom w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego. Takie osoby mogą ubiegać się o zwrot całości wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy.

Odszkodowanie

To rozwiązanie dla pracownika, który zdecydował, że nie chce powrócić na wcześniej zajmowane stanowisko. Taką decyzję może podjąć również sam sąd, kiedy uzna, że powrót do pracy jest niemożliwy lub niecelowy.

Wysokość odszkodowania jest uzależniona od okresu wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę zawartą na czas określony albo na czas wykonywania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jagienka Jaracz-Wilk

Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.