Blog

Odrzucenie spadku a zrzeczenie się dziedziczenia

Instytucja odrzucenia spadku często bywa utożsamiana z instytucją zrzeczenia się dziedziczenia. Co prawda, obie instytucje należą do dziedziny prawa spadkowego i regulowane są przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (dalej również jako „k.c.”), jak również ich celem jest wyłączenie od dziedziczenia potencjalnego spadkobiercy, to nie sposób już w tym miejscu zaznaczyć, że na tym ich podobieństwo się kończy. W niniejszym artykule przedstawione zostaną obie instytucje oraz różnice między nimi.

Spis treści

Odrzucenie spadku

Instytucja odrzucenia spadku stanowi jedną z trzech możliwości, jaką ma do dyspozycji spadkobierca (obok przyjęcia spadku wprost bądź przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza) podejmując decyzję w zakresie przyjęcia spadku. Odrzucenie spadku w praktyce ma miejsce w sytuacji, gdy spadkobierca ma świadomość, że spadek jest obciążony samymi długami, ewentualnie, że wartość długów przekracza wartość czynną spadku. Skutkiem odrzucenia spadku jest wyłączenie od dziedziczenia, co oznacza, że spadkobierca traktowany jest tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Konsekwencją powyższego jest, że do kręgu spadkobierców powoływani są jego spadkobiercy (np. dzieci spadkodawcy, ewentualnie kolejne osoby powołane do spadku zgodnie z zasadami dziedziczenia). Co więcej, odrzucenie udziału spadkowego, przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia, może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, przypadającego spadkobiercy z innego tytułu albo spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkodawcy powołanemu.

Co szczególnie istotne, termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. W przypadku, gdyby spadkobierca uchybił wskazanemu terminowi, wówczas przyjmuje się, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza tj. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. W tym miejscu wskazać należy, że przepis w tym brzemieniu został wprowadzony nowelą z 2015 r., natomiast wcześniej w przypadku uchybienia sześciomiesięcznego terminu spadkobierca dziedziczył spadek wprost, a więc bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Oświadczenie nie może zostać odwołane i składa się je przed sądem, ewentualnie przed notariuszem w formie ustnej lub z podpisem notarialnie poświadczonym. Niemniej w tym miejscu należy zaznaczyć, że jeśli oświadczenie o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, spadkobierca może uchylić się od jego skutków prawnych. Uchylenie powinno nastąpić przed sądem, a spadkobierca winien złożyć oświadczenie czy i w jaki sposób przyjmuje spadek.

Co więcej, spadkobierca, który został powołany do spadku zarówno z mocy ustawy, jak i testamentu może odrzucić spadek jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć jako ustawowy.

Decydując się jednak na odrzucenie spadku, nie można zapomnieć, że jeśli odrzucenie spadku nastąpiło z pokrzywdzeniem wierzycieli, to wierzyciel, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać aby w stosunku do niego odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne. Uznania za bezskuteczne można żądać w terminie sześciu miesięcy od powzięcia informacji o odrzuceniu spadku, nie później jednak niż przed upływem 3 lat od jego odrzucenia.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Zrzeczenie się dziedziczenia następuje poprzez zawarcie umowy spadkobiercy ustawowego z przyszłym spadkodawcą, a umowa winna mieć formę aktu notarialnego. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje, co do zasady, zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Skutkiem zawarcia umowy jest brak dziedziczenia ewentualnych praw przysługujących spadkobiercy, np. po śmierci wstępnego. Zrzekający się dziedziczenia, tak jak w przypadku odrzucenia spadku, traktowany jest tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Co więcej, samo zrzeczenie się dziedziczenia może zostać uchylone poprzez zawarcie kolejnej umowy między zrzekającym się a spadkodawcą, która również winna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Podsumowanie

Jak wskazano powyżej, zarówno zrzeczenie się dziedziczenia, jak i odrzucenie spadku są zupełnie innymi instytucjami prawa spadkowego, mimo że skutki ich są podobne. Zrzeczenie się dziedziczenia następuje przed śmiercią spadkodawcy, natomiast odrzucenie spadku, dopiero po śmierci spadkodawcy. Co więcej, zrzeczenie się dziedziczenia może być spowodowane innymi przyczynami (np. osobistymi), aniżeli odrzucenie spadku, gdyż w przypadku odrzucenia spadku jedynym determinantem jest chęć braku dziedziczenia długów spadkodawcy.

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 116 recenzji
×