Blog

Rękojmia na maszyny budowlane

Jedną z regulacji prawa cywilnego mającą na celu chronić kupującego jest rękojmia za wady. Oznacza ona, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (fizyczną lub prawną). Uprawnienie to przysługuje kupującemu w ramach umowy sprzedaży, ale niektóre inne przepisy prawa cywilnego także się do niego odwołują. Warto pamiętać, że rękojmia za wady, jak wiele praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego w wielu przypadkach jest uprawnieniem, które strony stosunku prawnego mogą dowolnie modyfikować. Ma to znaczenie głównie w przypadku transakcji handlowych pomiędzy przedsiębiorcami. 

Spis treści

Ogólne zasady dotyczące rękojmi

Zgodnie z Kodeksem cywilnym rozróżnia się w obrocie prawnym rękojmię za wady fizyczne oraz za wady prawne. Czym wobec tego jedne różnią się od drugich? Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Oznacza to, że każde odstępstwo od opisu rzeczy wynikające z umowy, zapewnienia czy zamówienia kwalifikuje się na wadę fizyczną. Ustawodawca wymienił przykładowy katalog przypadków, gdy dochodzi do niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Są to między innymi brak właściwości, którą rzecz powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy, nie ma właściwości, o których istnieniu zapewniał sprzedawca, czy na przykład nie nadaje się do celu, o którym zapewnił sprzedawca.

Wadą prawną jest natomiast sytuacja, w której sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Gdy chodzi o sprzedaż prawa, to sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tego prawa. 

Bardzo istotne jest, że dla zaistnienia uprawnień wynikających z rękojmi nie ma znaczenia wartość rzeczy sprzedanej. Takie same uprawnienia kupujący będzie mieć w ramach umowy sprzedaży książki jak i samochodu, czy nawet przedsiębiorstwa. Znaczenie ma natomiast status, który w ramach tej umowy mają strony (np. przedsiębiorcy lub konsumenci). Warto szczególnie zwrócić uwagę na szereg uprawnień w ramach umów sprzedaży zawieranych podczas prowadzenia działalności gospodarczej, gdy przedmiotem umów są urządzenia specjalistyczne, czy maszyny budowlane – czyli przedmioty o znacznej wartości. 

Jakie prawa przysługują z tytułu rękojmi za wady maszyn budowlanych?

Należy wskazać, że sprzedający jest odpowiedzialny za wszelkie wady (fizyczne i prawne), które powstały przed przejściem niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy na kupującego, czyli (w braku odmiennego uregulowania) przed chwilą wydania rzeczy. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady przedmiotu obciąża sprzedającego z mocy ustawy a kupujący posiada szereg uprawnień, do których należą m.in.: prawo odstąpienia od umowy, obniżenie ceny czy wymiana rzeczy na wolną od wad. 

Uprawnienie do odstąpienia od umowy daje kupującemu możliwość doprowadzenia mocą swojego oświadczenia woli do ustania umowy, czyli innymi słowy niweczy postanowienia umowy i przywraca stan sprzed jej zawarcia. Prawo do skorzystania z tego uprawnienia przez kupującego ogranicza sytuacja, gdy sprzedający wymieni rzecz na pozbawioną wad albo usunie istniejące wady.

Kolejnym uprawnieniem chroniącym kupującego jest żądanie obniżenia ceny, którego zadaniem jest przywrócenie pełnej współmierności świadczeń stron.

Istotną kwestią w odniesieniu do tych dwóch kategorii uprawnień jest fakt, że uprawnienia te nie posiadają bezwzględnego charakteru, co z kolei przyznaje sprzedawcy kontr-uprawnienie dające możliwość zniweczenia skutków żądania obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy przez dokonanie naprawy lub wymiany rzeczy. Prawo do żądania wymiany rzeczy na wolną od wad przysługuje jedynie w odniesieniu do rzeczy oznaczonej co do gatunku np. maszyny produkowanej seryjnie.

Ostatnim już przywilejem kupującego w przypadku wady rzeczy kupionej jest prawo do żądania usunięcia wad, właściwe w przypadku rzeczy oznaczonych co do tożsamości np. maszyny indywidualnie zaprojektowanej i wyprodukowanej. 

W przypadku żądania wymiany rzeczy lub usunięcia wad sprzedający zobowiązany jest do niezwłocznego wykonania żądania zaś uchylenia się od niego możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy doprowadzenie do stanu zgodności rzeczy z umową jest niemożliwe lub wymaga nadmiernych kosztów. W takim przypadku powstaje obowiązek wykonania przez sprzedającego innego alternatywnego roszczenia względem kupującego a inicjatywa w zakresie wyboru sposobu jego wykonania należy do kupującego.

Co w przypadku, gdy naprawa okaże się nieskuteczna? W sytuacji ponownego wystąpienia kupującego z żądaniem, obowiązkiem sprzedającego będzie wykonanie żądań kupującego niezależnie od tego, które z uprawnień wybrał. Ponowne wystąpienie wady powoduje wyłączenie kontr-uprawnień sprzedającego. Nieskuteczna naprawa uprawnia więc kupującego do wyboru dowolnego uprawnienia, z którego skorzysta w celu przywrócenia „stanu zgodności z umową”.

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi jeżeli wada zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy. Roszczenia z kolei przedawniają się z kolei z upływem jednego roku od dnia stwierdzenia wady. Powyższe terminy będą także właściwe w odniesieniu do maszyn budowlanych, które zazwyczaj są właśnie rzeczami ruchomymi.

Kiedy kupujący może utracić uprawnienia z tytułu rękojmi?

W sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcami, możliwość skorzystania z uprawnień z tytułu rękojmi jest uzależniona od pewnych działań, czyli tzw. aktów staranności. Kupujący może utracić ten przywilej jeśli nie zbadał rzeczy w czasie i sposób, który jest przyjęty przy rzeczach danego rodzaju oraz nie zawiadomił niezwłocznie sprzedającego o istnieniu wady. W przypadku, gdy wada wyszła na jaw później kupujący traci uprawnienia jeśli nie powiadomił sprzedającego niezwłocznie po jej wykryciu. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wykryciu wady.

Odpowiedzialność sprzedawcy w zakresie sprzedaży dokonanej między przedsiębiorcami a „sprzedażą konsumencką” różni się tym, że w przypadku sprzedaży dokonanej między przedsiębiorcami istnieje możliwość umownego wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności sprzedawcy.

Niedochowanie aktów staranności nie będzie przesądzało o utracie uprawnień z tytułu rękojmi jedynie w przypadku kiedy sprzedający wiedział o istnieniu wady i podstępnie ją ukrył lub zapewniał kupującego, że wada nie istnieje. 

W styczniu 2021 roku planowana jest nowelizacja kodeksu cywilnego, w tym przepisów dotyczących rękojmi. Nowelizacja ta zmodyfikuje sytuację osób fizycznych zwierających umowy bezpośrednio związane z ich działalnością gospodarczą, których treść wskazuje jednak na brak charakteru zawodowego wynikającego z przedmiotu działalności gospodarczej poprzez zastosowanie w stosunku do tych osób przepisów dotyczących konsumentów. 

Nowelizacja przewiduje także wyłączenie stosowania przepisów dotyczących konsumenta w stosunku do wspomnianych wyżej osób fizycznych, co do terminów reklamacyjnych oraz kwestii odesłania rzeczy na koszt i niebezpieczeństwo sprzedającego.

Takie ukształtowanie przepisów zmierza do poszerzenia ochrony przewidzianej dla konsumentów na osoby, które mimo prowadzenia profesjonalnej działalności gospodarczej nadal pozostają słabszą i mniej poinformowaną stroną umowy. Ta słabsza pozycja wynika często z faktu, że dany przedsiębiorca nie zajmuje się zawodowo tym czego umowa dotyczy. Dla przykładu można podać sytuację, w której przedsiębiorca zajmujący się na co dzień sprzedażą kwiatów kupuje dla swojej firmy komputer. 

Podsumowanie

Podsumowując należy wskazać, że kupujący posiada szeroki zakres uprawnień wynikających z rękojmi z tytułu wad fizycznych i prawnych rzeczy. Należy pamiętać, że nawet kiedy zakupiona rzecz nie jest objęta gwarancją nie oznacza to, że kupujący nie posiada żadnej możliwości ochrony swoich praw, ponieważ rękojmia jest jego ustawowym uprawnieniem i obejmuje wszystkie rzeczy będące przedmiotem sprzedaży, a regulacja związana z rękojmią wynika wprost z kodeksu cywilnego. Należy jednak mieć na uwadze, że w ramach wykonywanej działalności gospodarczej dobrze jest odpowiednio zabezpieczyć się na okoliczność aspektów prawnych związanych z rękojmią. Okazać się może, że postanowienia umowne mogą wyłączać uprawnienia kupującego związane z rękojmią, co nieść będzie doniosłe konsekwencje związane z wachlarzem uprawnień przysługujących przedsiębiorcy. Przy zawodowej działalności związanej z obrotem maszynami budowlanymi lub innym sprzętem specjalistycznym, warto zasięgnąć porady prawnej radcy prawnego lub adwokata co do treści i formy zawieranej umowy sprzedaży. Zwłaszcza pod kątem praw związanych z rękojmią za wady rzeczy. Ostatnio w ramach działalności Kancelarii TMH, prawnicy w imieniu Klienta składali oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży z uwagi na to, iż rzecz sprzedana miała wady fizyczne. 

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 116 recenzji
×