Sytuacje, w których pomimo sądowego regulowania kontaktów z dzieckiem, drugi rodzic utrudnia kontakt z dzieckiem zdarzają się niezwykle często. Gdy konflikt między rodzicami jest duży, robią oni wszystko, byleby “zrobić sobie na złość”. W pratyce najczęściej mamy do czynienia z następującymi przypadkami. Pierwszy, kiedy rodzic, u którego dziecko stale przebywa,pod błahym pozorem odmawia drugiem rodzicowi kontaktów z dzieckiem. Drugi, kiedy rodzic, który na mocy orzeczenia sądowego kontakt odbywa, nie oddaje dziecka po upływie czasu, w którym kontakt miał się odbyć. Co zrobić w sytuacji, gdy jeden z rodziców uporczywie utrudnia nam kontakt z dzieckiem, niestosując się do orzeczenia sądowego? W rachubę wchodzi egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem.
W niniejszym artykule szczegółowo omówimy kwestie związane z egzekucją kontaktów z dziećmi. Stanowi ona swoiste uzupełnienie regulacji prawa rodzinnego.
Spis treści
Egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem
Postępowanie, którego przedmiotem jest egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem jest uregulowane w art. 59815 do 59822 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (dalej „k.p.c.”). Można podzielić je na dwa zasadnicze etapy. Pierwszy etap polega na zagrożeniu rodzicowi, który nie stosuje się do orzeczenia sądowego, zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej drugiemu rodzicowi. Drugi etap polega natomiast na nakazaniu rodzicowi zapłaty tej sumy. Wskazać również należy, że postępowanie w zakresie egzekucji kontaktów inicjowane jest przez odpowiedni wniosek. Pismo to kieruje się do Sądu Rejonowego – Wydziału Rodzinnego, w okręgu którego dziecko mieszka.
Zagrożenie nakazaniem zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej
Jak wskazano powyżej, egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem zaczyna się od zagrożenia nakazaniem zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej za niewywiązywanie się z orzeczenia sądu. Co istotne, wniosek w tym przedmiocie można skierować zarówno w stosunku do osoby, u której dziecko stale przebywa, jak również do osoby, która jest uprawniona do kontaktów z dzieckiem. We wniosku należy opisać sytuacje utrudniania kontaktów z dzieckiem bądź niewywiązywania się z obowiązku utrzymywania kontaktów.
Przykładowymi sytuacjami uzasadniającymi zagrożenie zapłaty jest uporczywe przedłużanie kontaktu z dzieckiem, bez wskazania drugiemu rodzicowi obiektywnej przyczyny, uniemożliwianie spotkania z dzieckiem z powodu rzekomej choroby, w sytuacji gdy dziecko jest zdrowe, jak również planowane wyjazdów w dniach i tygodniach, w których ustalony jest kontakt z drugim rodzicem (np. planowanie wyjazdu wakacyjnego, rodzinnego czy kolonii oraz obozów dziecka).
Nie można zapomnieć, że prawo do kontaktu obejmuje nie tylko osobiste spotkania z dzieckiem. Kontakty mogą także polegać na rozmowie przez telefon czy komunikator internetowy. Już sam fakt zabierania dziecku telefonu w godzinach, w których powinien odbywać się kontakt, stanowi naruszenie, które uzasadnia złożenie wniosku o egzekucję kontaktów. Orzeczenie zapada po wysłuchaniu przez sąd rodzinny stron postępowania. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Nakazanie przez sąd zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej
Jeżeli, mimo zagrożenia zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej, rodzic w dalszym ciągu nie wywiązuje się ze swojego obowiązku, wówczas należy złożyć do Sądu kolejny wniosek o nakazanie zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej. Nakazanie zapłaty analogicznie do zagrożenia nakazaniem zapłaty może być orzeczone, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z orzeczenia w przedmiocie kontaktów z dzieckiem będzie zawinione. Suma, której możemy żądać, powinna być obliczona stosownie do liczby dokonanych naruszeń.
Sąd, wydając postanowienie nakazujące zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest zasadniczo związany wysokością sumy oznaczonej w postanowieniu o zagrożeniu zapłatą. W wyjątkowych wypadkach, z uwagi na zmianę okoliczności, może ją jednak zmienić. Do wypadków uzasadniających zmianę kwoty można zaliczyć m.in. utratę pracy przez rodzica zobowiązanego, przejście na rentę oraz pozbawienie wolności. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym, bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Na jego podstawie komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne, w stosunku do rodzica, który swoim zachowaniem utrudnia kontakty z dzieckiem.
Zwrot wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem do kontaktów
Jeśli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania bądź niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, wówczas sąd przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniami podjętymi celem realizacji orzeczonych kontaktów z dzieckiem. Do uzasadnionych kosztów można zaliczyć w szczególności koszty dojazdu do miejsca zamieszkania dziecka. Relewantne będą tu także inne koszty bezpośrednio związane z wykonywaniem kontaktów, jak np. kupno biletów do kina. Na postanowienie sądu w tym zakresie przysługuje zażalenie. Natomiast prawomocne postanowienie jest tytułem wykonawczym, uprawniającym do egzekucji bez konieczności ubiegania się o klauzulę wykonalności.
Kwestie proceduralne
O czym był już mowa, egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem wszczynana jest na wniosek. Pismo to należy skierować do sądu rodzinnego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Podlega ono opłacie w wysokości 40 zł. Do wniosku należy dołączyć odpis orzeczenia, które reguluje kwestię kontaktów albo ugody zawartej przed sądem lub mediatorem. Samo postępowanie toczy się w ramach postępowania nieprocesowego.
Podsumowanie
Jeśli jeden z rodziców swoim zachowaniem uporczywie utrudnia spotkania z dzieckiem należy podjąć niezwłoczne działania, które umożliwią spotkania z dzieckiem. Należy bowiem pamiętać, że przepisy przewidują możliwość skutecznej ochrony przysługujących rodzicom praw. Służy tegmu egzekucja postanowienia o kontaktach z dzieckiem. Wskazać tu niemniej trzeba na orzeczenie Sądu Rejonowego w Wieliczce, IV Nsm 418/17, zgodnie z którym:
„Treść i zakres zobowiązania musi, więc być sprecyzowana w orzeczeniu sądu ewentualnie ugodzie sądowej lub mediacyjnej. Pojęcia „nie wykonuje” i „niewłaściwie wykonuje”, należy zaś interpretować, jako każde zawinione działanie zmierzające do utrudnienia osobie uprawnionej realizacji kontaktów z dzieckiem”.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Jagienka Jaracz-Wilk
Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.
