Wraz z zawarciem małżeństwa, zgodnie z regulacją zawartą w art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej również jako „k.r.o.”) pomiędzy małżonkami powstaje szereg obowiązków, takich jak obowiązek wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy oraz wierności oraz obowiązek współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. W niniejszym artykule zostanie omówiony obowiązek oraz powództwo o przyczynianie się małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny.
Spis treści
Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny – charakter prawny
Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny jak zostało wskazane powyżej, jest jednym z podstawowych obowiązków małżonków, który obciąża ich w takim samym stopniu z uwzględnieniem jednak sił oraz możliwości majątkowych i zarobkowych każdego z nich. Zgodnie z ar. 27 k.r.o. „małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.”
Przepis art. 27 k.r.o. przewiduje więc możliwość ewentualnego podziału funkcji pomiędzy małżonkami, stosownie do zawartego pomiędzy nimi porozumienia. Tym samym zgodnie z dokonanym podziałem funkcji jeden z małżonków może podejmować osobiste starania o wychowanie dzieci i zajmować się wspólnym domem, realizując w ten sposób w całości lub w znacznej części obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, natomiast drugi małżonek może skupić się na rozwijaniu kariery zawodowej i pozyskaniu środków finansowych na jej utrzymanie. Powyższe oznacza, że obowiązki mają być równe, ale nie muszą być jednakowe i mogą być zróżnicowane w zależności od sytuacji rodziny, predyspozycji fizycznych i umysłowych oraz wykształcenia i zainteresowań każdego z małżonków. Obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny ma na celu zaspokajanie zarówno interesów zbiorowych takich jak np. opłaty za czynsz, media czy zakup żywności oraz indywidualnych tj. zakup odzieży, obowiązek zapewnienia wykształcenia czy zapewnienia ochrony zdrowia.
Obowiązek przyczyniania się każdego z małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny jeśli zbliżony do obowiązku alimentacyjnego, co nie oznacza jednak jego tożsamości. Celem obowiązku określonego w art. 27 k.r.o. jest uzyskanie od małżonków środków dla zapewnienia odpowiedniego funkcjonowania rodziny jako całości i zaspokojenia uzasadnionych potrzeb jej poszczególnych członków przy zachowaniu zasad równej stopy życiowej każdego z jej członków. Tym samym podkreślić trzeba, że obowiązek uregulowany w art. 27 k.r.o. ma szerszy zakres, aniżeli obowiązek alimentacyjny.
Często jednak bywa tak, że jeden z małżonków uporczywie narusza swój obowiązek i pomimo faktycznych możliwości nie wspiera rodziny finansowo oraz nie przyczynia się do ponoszenia opłat związanych z jej funkcjonowaniem. W skrajnych przypadkach małżonkowie również pozbawiają środków do życia rodzinę, a czasami wręcz trwonią wspólny majątek. Takie sytuacje zwykle mają miejsce, gdy jest wyraźny podział obowiązków pomiędzy małżonkami na tego, który zajmuje się domem oraz tego, który jest aktywny zawodowo.
Powództwo o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny
Aby zapobiec sytuacjom, w których jeden z małżonków nie przyczynia się w odpowiednim stopniu do zaspokajania potrzeb rodziny, drugi z małżonków może wnieść powództwo o przyczynianie się do nich. Sądem właściwym rzeczowo, bez względu na dochodzoną pozwem kwotę, jest zawsze Sąd Rejonowy. Właściwość miejscową Sądu Rejonowego można określić na zasadach ogólnych, tj. zgodnie z zasadą, że powództwo wytacza się przed Sąd miejsca zamieszkania pozwanego, lub też według właściwości przemiennej – tj. według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. W tym wypadku wybór konkretnego Sądu będzie zależał każdorazowo od uprawnionego. Warto również podkreślić, że możliwość wystąpienia z powództwem jest niezależna od okoliczności, czy strony zamieszkują ze sobą, czy też pozostają w faktycznej separacji.
Przygotowując pozew o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny należy wziąć przede wszystkim pod uwagę koszty utrzymania oraz potrzeby rodziny. Wartością przedmiotu sporu w takiej sprawie jest zatem globalna kwota dochodzona na rodzinę jako całość, a nie na każdego z jej członków indywidualnie. W pozwie należy przedstawić koszty utrzymania domu bądź mieszkania, a także inne koszty, jak np. rachunki, opłaty stałe, koszty związane z leczeniem, nauką, czy dodatkowymi zajęciami. Trzeba również wskazać źródło dochodów małżonka oraz ponoszone przez niego wydatki. Roszczenie o zobowiązanie do zaspokajania potrzeb rodziny jako roszczenie o świadczenie okresowe przedawnia się z upływem 3 lat. Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, powództwo jest zwolnione od opłat.
Podsumowanie
Niezależnie od okoliczności, czy małżonkowie zamieszkują wspólnie, czy też pozostają w faktycznej separacji, w przypadku nieprzyczyniania się przez jednego z małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny, można skorzystać z instrumentów prawnych, które mają na celu zabezpieczyć rodzinę.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Jagienka Jaracz-Wilk
Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.
