Blog

Odszkodowanie za działki wydzielone pod drogi publiczne

Przejmowanie gruntów przez podmioty publiczne, w celu wydzielenia ich na drogi publiczne, stanowi realizację jawnych celów publicznych. Możliwość tego typu przejęcia została przewidziana w art. 98 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej również jako „Ustawa” lub „u.g.n.”). Ponadto, zgodnie ze wskazanym artykułem właścicielowi wydzielonego gruntu przysługuje odszkodowanie.

Spis treści

Wydzielenie gruntu

Wydzielenie z nieruchomości działki gruntu w celu przeznaczenia na drogę publiczną jest możliwe, jeżeli wydzielana część nieruchomości została przeznaczona na drogę publiczną według planu zagospodarowania przestrzennego. W sytuacji, gdy planu takiego nie ma, niezbędne jest wydanie decyzji administracyjnej o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej. Kolejnym etapem jest podział wybranej nieruchomości.

Podział nieruchomości

Podziału nieruchomości dokonuje się sporządzając podział geodezyjny nieruchomości, z której nastąpić ma wydzielenie. Wskazanego podziału dokonuje się na wniosek właściciela. W pierwszej kolejności dokonuje się sporządzenia wstępnego planu podziału, a w następnej kolejności właściwego projektu podziału. W przypadku ostatecznego planu podziału musi on zostać wykonany przez geodetę, projekt wstępny natomiast można wykonać własnoręcznie korzystając z mapy zasadniczej, którą uzyskać można w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.

Przejście prawa własności

We wskazanym art. 98 ust. 1 u.g.n. wskazano, że „Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne.”. Przepis ten stosuje się również w przypadku nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. W związku z powyższym kolejnym krokiem jest podjęcie przez podmiot publiczny decyzji zatwierdzającej sporządzony przez geodetę podział nieruchomości. Zgodnie z przytoczonym artykułem, wydzielona pod drogę publiczną nieruchomość przechodzi na własność Skarbu Państwa lub odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja ta stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Wynika to również z orzecznictwa, m.in. przytoczyć można wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2018 r. (II SA/Gd 61/2018) „Skutki prawne, o których mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n., w postaci utraty własności lub prawa użytkowania wieczystego działek wydzielonych pod drogi publiczne nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem wydania tej decyzji, przejście prawa własności następuje bowiem z mocy samego prawa.”

Po przejściu własności wydzielonej nieruchomości na Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego konieczne jest dokonanie wpisu w Księdze Wieczystej. Jak wskazano w art. 98 ust. 2 Ustawy wpisu takiego dokonuje właściwy organ, jednak wiele osób, w celu przyspieszenia całej procedury, decyduje się na samodzielne złożenie wniosku o dokonanie wpisu w Księdze Wieczystej.

Odszkodowanie

Odszkodowanie w sytuacji przejęcia gruntu na drogę publiczną zostało przewidziane art. 98 ust. 3 u.g.n. – „Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.”. Wspomniany w przytaczanym przepisie art. 131 przewiduje możliwość przyznania przez organ, w ramach odszkodowania, nieruchomości zamiennej.

Odszkodowania za grunt wydzielony pod drogę publiczną wypłacane są przez właściwy organ. We wniosku dotyczącym tego typu odszkodowania wskazać należy jakiej działki ewidencyjnej dotyczy wniosek, nr księgi wieczystej oraz podać informacje dotyczące decyzji zatwierdzającej podział – numer oraz dzień jej wydania.

Po złożeniu wniosku rozpoczyna się etap rokowania, czyli uzgodnień dotyczących wartości nabywanych w drodze umowy praw własności, przeprowadzane między starostą, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej lub, w przypadku jednostki samorządu terytorialnego, jej organem wykonawczym, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Jeżeli strony osiągną porozumienie, następuje wypłata odszkodowania w ustalonej kwocie. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomości nie regulują szczegółów przeprowadzania uzgodnień. Proces ten, sprowadzający się w istocie do wypracowania przez zainteresowane strony, w drodze negocjacji, warunków na jakich gotowe są one zawrzeć satysfakcjonującą je umowę w sprawie wysokości odszkodowania, jest pozostawiony woli samych negocjujących.

W sytuacji, w której prowadzone negocjacje okażą się bezskuteczne, czyli porozumienie nie zostanie zawarte, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości, zgodnie z Ustawą. Przeprowadzenie rokowań, wskazanych powyżej, jest jednak obligatoryjne i bez ich przeprowadzenia nie jest dopuszczalne wszczęcie postępowania administracyjnego.

Wysokość odszkodowania

Wysokość odszkodowania, zgodnie z art. 130 u.g.n., ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości, dlatego też ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. Rzeczoznawca bierze pod uwagę takie czynniki jak: rodzaj gruntu, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. W omawianej sytuacji organ wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu. Jeżeli akceptujemy wysokość odszkodowania wskazaną w decyzji nastąpi wypłata odszkodowania. Jednak, jeśli uważamy, że nie jest ona odpowiednia, od decyzji tej przysługuje odwołanie. W następnej kolejności istnieje również możliwość złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Termin na złożenie wniosku o odszkodowanie

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że żądanie ustalenia i wypłaty odszkodowania nie ulega przedawnieniu, chyba że przepis szczególny przewiduje wygaśnięcie tych uprawnień. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 listopada 2008 roku (I OSK 1588/07) jasno uznał, że „skoro roszczenie o zapłatę odszkodowania powstało na gruncie stosunku administracyjnego, to jego realizacja wraz z oceną wszystkich skutków prawnych – w tym również przedawnienia – winna być oceniana na podstawie przepisów materialnych prawa administracyjnego. (…) na gruncie prawa administracyjnego o przedawnieniu roszczenia można mówić jedynie wówczas, gdy przepis prawa wyraźnie tak stanowi”. W kwestii odszkodowania za drogi, które w wyniku podziału przeszły na własność gminy, brak jest przepisów, które ustalałyby jakiekolwiek terminy przedawnienia.

Podsumowanie

Jak przedstawiono powyżej, pomimo faktu, że za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne, które przeszły na własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, przysługuje odszkodowanie, co zostało zagwarantowane w Ustawie oraz Konstytucji RP, to uzyskanie go w wysokości odpowiadającej właścicielowi wydzielanej działki jest procesem złożonym i czasochłonnym. Osobom, których działka została wydzielona pod drogi publiczne, zalecany jest kontakt z prawnikiem, posiadającym bogatą wiedzę zarówno teoretyczną jak i praktyczną związaną z uzyskiwaniem odszkodowań od Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jestem aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Specjalizuje się w zakresie zagadnień prawa bankowego, windykacji należności Klientów, prawa cywilnego oraz wsparciem w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 116 recenzji
×