Nierzadko zdarza się, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością potrzebuje dokapitalizowania. Powody mogą być różne. Może chodzić o pozyskanie nowych środków obrotowych, może chodzić o inwestycje. Czasami, wspólnicy większościowi stosują podwyższenie kapitału zakładowego w celu „rozwodnienia” udziałów wspólników mniejszościowych, czyli procedura podwyższenia kapitału zakładowego służy bardziej celom biznesowym samych wspólników. Niezależnie od motywacji, proces ów wygląda bardzo podobnie w spółkach z o.o., oczywiście z pewnymi modyfikacjami wynikającymi z umowy spółki bądź woli samych wspólników.
Spis treści
Co to jest kapitał zakładowy i jakie ma on znaczenie w spółce z o.o.?
Warto zacząć od początku. Czym zatem jest kapitał zakładowy? Spółki kapitałowe (sp. z o.o. i S.A.) cechują się tym, że główne znaczenie w nich ma element kapitałowy. Udział, czyli składowa kapitału zakładowego w spółce z o.o. określa pewną wartość majątkową, która idzie w parze z uprawnieniami korporacyjnymi, takimi jak „siła” głosu na zgromadzeniu określana właśnie przez liczbę posiadanych udziałów.
Kapitał zakładowy jest zatem sumą udziałów, która musi zostać objęta przez wszystkich wspólników jeszcze przed zarejestrowaniem spółki z o.o. Ustawa Kodeks spółek handlowych (dalej jako: „KSH”) określa pewne minimum związane z wysokością kapitału i samych udziałów. Otóż, kapitał zakładowy spółki z o.o. nie może być mniejszy niż 5.000,00 zł, a udział mniejszy niż 50,00 zł. Warto pamiętać, że z momentem objęcia udziałów, pieniądze przechodzą na własność spółki z o.o., a wspólnicy nie mają prawa żądać ich zwrotu (w czasie trwania spółki) jak również nie mogą żądać odsetek od wniesionego kapitału zakładowego.
Wysokość kapitału zakładowego w spółce z o.o. ma dwojakie znaczenie. Po pierwsze, co nasuwa się od razu, to kapitał zakładowy ma wprost przełożenie na majątek samej spółki. Spółka z o.o. zaczyna dysponować jakimś budżetem na zaciąganie zobowiązań, dokonywania rozporządzeń prawami czy bieżące funkcjonowanie. Po drugie, kapitał zakładowy ma to znaczenie, że stanowi on o pewnej „wiarygodności” spółki z o.o. Zupełnie inaczej wygląda spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem zakładowym 1.000.000,00 zł, która obraca nieruchomościami i buduje swoją renomę na rynku, a inaczej wygląda spółka z o.o., która podejmuje ryzykowne przedsięwzięcia rynkowe dysponując stosunkowo niskim kapitałem. Co więcej, może mieć to przełożenie na zdolność kredytową samej spółki (na przykład przy pozyskaniu zewnętrznego finansowania).
Jeśli mowa o samym finansowaniu, to powoli należy przejść do kluczowego zagadnienia przedmiotowego wpisu, czyli finansowanie ze środków samych wspólników – a więc podwyższenie kapitału zakładowego.
Jak podwyższyć kapitał zakładowy w spółce z o.o. krok po kroku?
Wcześniej sygnalizowałem, że możliwości pozyskania dodatkowych środków dla spółki jest całkiem wiele. Może być to emisja obligacji, zaciągnięcie kredytu inwestycyjnego – czy wreszcie podwyższenie kapitału zakładowego.
Kapitał zakładowy można podwyższyć w sposób dwojaki. Pierwszym ze sposobów jest powzięcie przez wspólników uchwały o podwyższeniu kapitału w oparciu o dotychczasowe postanowienia umowy spółki. Ten sposób charakteryzuje się znaczną oszczędnością środków, albowiem nie ma konieczności dokonywania zmiany umowy spółki, a wystarczy powzięcie samej uchwały w formie pisemnej. Jednakże, aby uchwała doszła do skutku, podwyższenie musi zostać oparte na dotychczasowych postanowieniach umowy spółki – oznacza to, że (na przykład przy zakładaniu spółki z o.o.) wspólnicy określają do jakiej kwoty i do jakiej daty może nastąpić podwyższenie kapitału zakładowego bez konieczności zmiany treści umowy spółki. Jest to tzw. tryb uproszczony. Co ważne, w orzecznictwie sądowym pojawiła się swego czasu linia orzecznicza, zgodnie z którą w razie podwyższenia kapitału zakładowego spółki z o.o. na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki (w trybie uproszczonym), niemożliwe jest wyłączenie w drodze uchwały wspólników prawa pierwszeństwa wspólnika do objęcia udziałów. Stanowisko to potwierdzone zostało uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 17 stycznia 2013 roku (sygn. akt III CZP 57/12) i pomimo tego, że pogląd ten jest krytykowany, to ostrożność procesowa i praktyka obrotu ugruntowały go.
Drugim sposobem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki poprzez zmianę umowy spółki. Oznacza to, że wspólnicy muszą podjąć uchwałę o zmianie umowy spółki i zmodyfikować treść samej umowy (i udać się w tym celu do notariusza). W uchwale (i konsekwentnie, w umowie spółki) wspólnicy określają nową wysokość kapitału zakładowego, liczbę utworzonych udziałów, oraz inne elementy istotne z punktu widzenia objęcia udziałów. Przy utworzeniu nowych udziałów wspólnicy mogą także określić, że obejmie je nowy wspólnik, który wstąpi do spółki. W tym sposobie podwyższenia kapitału zakładowego, inaczej niż w przypadku trybu uproszczonego, wspólnicy mogą wyłączyć prawo pierwszeństwa co do objęcia nowych udziałów.
Kolejne kroki są w zasadzie zbieżne zarówno w pierwszym jak i drugim sposobie podwyższenia kapitału zakładowego. Zasadą jest, że każda zmiana umowy spółki z o.o. oraz zmiana w zakresie wysokości kapitału zakładowego wymaga wpisu do rejestru i dopiero wtedy (z momentem wpisu) zachodzi skutek tej czynności. Zatem dla skutecznego podwyższenia kapitału potrzeba dokonać stosownej zmiany w rejestrze przedsiębiorców. Jeśli do spółki przystępuje nowy wspólnik, to powinien on jeszcze złożyć oświadczenie o przystąpieniu do spółki i objęciu udziałów o określonej wartości nominalnej. Należy mieć jednak na uwadze, że wspólnikiem stanie się dopiero wówczas, gdy nowo powstałe udziały zostaną zarejestrowane przez sąd rejestrowy.
Do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego należy wobec tego dołączyć uchwałę o podwyższeniu, oświadczenia wspólników o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, oraz oświadczenie członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione. Co ciekawe, istnieje także inny rodzaj podwyższenia kapitału zakładowego poprzez zmianę umowy spółki, a mianowicie podwyższenie kapitału zakładowego spółki z nadwyżki finansowej (nie składa się wówczas oświadczeń o objęciu udziałów i oświadczenia, że wkłady zostały w całości wniesione). Jeżeli spółka posiada zysk, nadwyżkę finansową, to może te środki przeznaczyć na zwiększenie swoje kapitału zakładowego. Wystarczy, aby w tym celu wspólnicy podjęli stosowną uchwałę o zmianie umowy spółki. Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i – co ważne – nie wymagają objęcia. Warto podkreślić, że nie jest to jednak odrębny sposób dokapitalizowania spółki, lecz pewna forma podwyższenia kapitału zakładowego spółki polegającego na zmianie umowy.
Podsumowanie
Podsumowując, intencji przemawiających za zwiększeniem kapitału zakładowego może być wiele, w każdym jednak wypadku, podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. musi odbyć się zgodnie z przepisami KSH i umowy spółki, a w wyborze najlepszego sposobu dokapitalizowania spółki pomóc może doświadczony adwokat lub radca prawny, który ponadto przeprowadzi przedsiębiorców przez meandry postępowania rejestrowego i dopilnuje rzetelności wszystkich uchwał oraz dokumentów składanych przez spółkę do rejestru przedsiębiorców.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Andrzej Polak
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wieloletnie doświadczenie zawodowe zdobywał już w trakcie studiów w renomowanych rzeszowskich kancelariach prawnych oraz jako konsultant i członek zarządu Uniwersyteckiej Poradni Prawnej działającej przy WPiA UR, a obecnie także jako radca prawny in-house w dużej spółce budowlanej. Z Kancelarią TMH współpracuje od 2018 roku. W pracy zajmuje się głównie prawem cywilnym, prawem spółek oraz obsługą prawną cudzoziemców. Zawodowo skupia się szczególnie na zagadnieniach z zakresu prawa budowlanego takich jak przygotowywanie, opiniowanie i negocjowanie umów o roboty budowlane, oraz prowadzenie postępowań sądowych z tego zakresu.
