Kredyty frankowe, to potoczna nazwa dla kredytów, w których pojawia się waluta franka szwajcarskiego. Sprawa kredytów frankowych nie traci na aktualności. W związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r. spodziewa się wręcz, że dopiero teraz większa liczba osób, które zaciągnęły kredyty we franku szwajcarskim, zdecyduje się na drogę sądową i podejmowanie próby poprawienia swojej sytuacji finansowej.
Spis treści
Kredyty frankowe
W pierwszej kolejności należy wskazać, że to, co potocznie nazywa się kredytami frankowymi to tak naprawdę trzy różne od siebie rodzaje kredytów frankowych. Ze względu na zupełnie odmienne od siebie mechanizmy ma to duże znaczenie w kwestii możliwych rozwiązań oraz żądań pozwu.
Pierwszy z nich to najprostsza postać kredytu frankowego, będący prostym kredytem walutowym, gdzie zarówno kwota zobowiązania jak i jego wypłata kredytu i spłata następuje we franku szwajcarskim.
Jako kolejny wskazać należy kredyt indeksowany do waluty obcej. Jest on o tyle bardziej skomplikowany, że w umowie kwota zobowiązania została wskazana w złotówkach, w polskiej walucie również następuje wypłata wartości kredytu, natomiast kwota kredytu przeliczona zostaje po bieżącym kursie na walutę obcą i ta kwota stanowi podstawę do wyliczenia rat. Harmonogram spłat szacowany jest we franku szwajcarskim, natomiast spłata następuje w złotówkach.
Trzecim rodzajem kredytu frankowego jest kredyt denominowany do waluty obcej. W umowie kwota zobowiązania podana jest we franku szwajcarskim, wypłata jednak następuje w złotówkach po przeliczeniu bieżącego kursu wymiany. Harmonogram spłaty określony jest w walucie obcej, spłata natomiast następuje w złotówkach.
Orzecznictwo w 2019 r.
W roku 2019 r. największe znaczenie dla sytuacji frankowiczów, czyli osób posiadających kredyty frankowe miały trzy wyroki Sądu Najwyższego.
W kwietniu, a dokładnie 4 kwietnia 2019 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt III CKS 159/17 uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego wskazując w uzasadnieniu, że w jego ocenie „opisany mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, zaś klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną. W istocie tak niejasne i niepoddające się weryfikacji określenie sposobu ustalania kursów wymiany walut stanowi dodatkowe, ukryte wynagrodzenie banku, które może mieć niebagatelne znaczenie dla kontrahenta, a którego wysokość jest dowolnie określana przez bank.”
W tym samym wyroku wskazano również na fakt, iż usunięcie zapisów dotyczących indeksacji, poprzez uznanie ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie powoduje automatycznie unieważnienia całej umowy. „Eliminacja klauzuli indeksacyjnej nie prowadzi do unieważnienie umowy, ani też nie wymaga zastąpienia nieuczciwego postanowienia umownego innym – możliwe jest funkcjonowanie umowy stron również po wyeliminowaniu z niej klauzuli indeksacyjnej”.
Kolejny z niezwykle istotnych wyroków jaki należy przytoczyć to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 r. w sprawie o sygn. I CSK 242/18, który dotyczył umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego. W tej sprawie Sąd stwierdził, że eliminacja abuzywnej klauzuli waloryzacyjnej nie doprowadzi do upadku umowy w pozostałym zakresie. Wynikało to z tego, że umowa po eliminacji klauzul abuzywnych nadal zawierała wszystkie elementy konieczne dla określenia treści stosunku prawnego, a w szczególności kwotę kredytu w złotych, okres kredytowania i terminy spłaty oraz wysokość oprocentowania.
Odnośnie kredytu denominowanego do waluty obcej duże znaczenie miał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 309/18. Sąd wskazał, że „charakter kredytu jako denominowanego do waluty obcej nie odpowiadał treści sporządzonej umowy, jak uczynił to Bank, a sprzeczność postanowień umowy z bezwzględnie obowiązującym art. 69 prawa bankowego sprawiła, że umowa ta była w jego ocenie nieważna”. Chodziło w szczególności o wadliwie sporządzoną klauzulę waloryzacyjną, gdyż zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego bank kredytujący ma obowiązek umieścić w umowie jednoznaczną kwotę kredytu jako środków pieniężnych. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał możliwe rozwiązania – unieważnienia lub nie umowy kredytu, a także tego następstwa oraz przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Wyrok TSUE
Najbardziej przełomowe jednak dla frankowiczów były jednak rozstrzygnięcia zapadłe w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej również jako: „TSUE”). Już w maju swoje zdanie wyraził Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, opowiadając się po stronie kredytobiorców. Natomiast w dniu 3 października 2019 r., jak wspomniano na wstępie, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-260/18, gdzie wskazał, że to sąd krajowy powinien ocenić skutek jaki wynika z Dyrektywy 93/13, w oparciu o przepisy prawa krajowego zaznaczając, że dyrektywa nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu umowy kredytowej.
W przedmiotowej sprawie, w której pytania prejudycjalne zostały skierowane do TSUE, Sąd Okręgowy w Warszawie wydal wyrok 3 stycznia 2020 r. Ta głośna sprawa Państwa Dziubaków przeciwko Raiffeisen Bankowi, dotycząca kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego, zakończyła się unieważnieniem umowy. Jednocześnie Sąd uznał, iż bank nie poinformował o faktycznym ryzyku konsumenta, co sprawiło, że doszło do rażącego naruszenia interesów kredytobiorcy.
Podsumowanie
Coraz większa ilość korzystnych wyroków w sprawach dotyczących kredytów frankowych powoduje również większą ilość pozwów w sprawach podobnych. Przyjęta linia orzecznicza jest bardzo korzystna dla konsumentów, jednak należy pamiętać, że sądy każdą sprawę rozpatrują indywidualnie, co oznacza w szczególności, że wyrok w znacznym stopniu zależy od przytoczonej argumentacji stron postępowania.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Julia Bonusiak
Jestem aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Specjalizuje się w zakresie zagadnień prawa bankowego, windykacji należności Klientów, prawa cywilnego oraz wsparciem w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.
