Blog

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe czy umowa licencyjna?

Każdemu autorowi utworu przysługuje w szczególności prawo do rozporządzania swoim dziełem. Oznacza to zatem, że ma on możliwość przekazywania swoich autorskich praw majątkowych do utworu innym osobom. Należy jednocześnie przypomnieć, iż rozporządzać można jedynie autorskimi prawami majątkowymi. Autorskie prawa osobiste są niezbywalne i nie ma możliwości ich przekazania osobom trzecim. Aby w pełni legalnie korzystać z praw majątkowych przypisanych do utworu innego autora, należy zatem zawrzeć z nim umowę przenoszącą majątkowe prawa autorskie lub umowę licencyjną. Choć podobne do siebie, umowy te mają bardzo istotne różnice. To, czy w danym przypadku powinna byc zawarta umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe czy umowa licencyjna, zostanie wyjaśnione poniżej.

[spis-tresci]

Autorskie prawa osobiste i majątkowe

Aby wytłumaczyć wskazane zagadnienie należy w pierwszej kolejności opisać prawa autorskie oraz wyjaśnić różnicę pomiędzy autorskim prawem osobistym a autorskim prawem majątkowym. Autorskie prawa osobiste są bezpośrednio związane z osobą autora i niemożliwe jest ich przeniesienie na inną osobę. Oznacza to, że prawo to jest niezbywalne oraz nieograniczone w czasie. Prawo osobiste to szereg uprawnień przysługujących jedynie twórcy dzieła. Chodzi tu przykładowo o oznaczanie dzieła poprzez własne imię i nazwisko czy podjęcie decyzji na temat pierwszego udostępnienia utworu. Autorskie prawa majątkowe są z kolei związane z autorem jedynie pośrednio, dotyczą bowiem przede wszystkim dysponowania utworem (korzystania z niego). Ponadto, co odróżnia je od praw osobistych, prawa majątkowe są ograniczone w czasie. Standardowo trwają 70 lat od śmierci autora lub od daty rozpowszechnienia utworu.

Co jest najważniejszą cechą odróżniającą autorskie prawa majątkowe od autorskich praw osobistych? Niewątpliwie to, że mogą być one przeniesione przez autora (lub uprawnionego) na inną osobę za pomocą umowy. Można jest także przenieść w ramach spadku, ponieważ podlegają one dziedziczeniu. Możliwe jest również udzielenie upoważnienia innej osobie do korzystania z utworu na podstawie umowy licencji.

Przeniesienie autorskich praw majątkowych

Przeniesienie autorskich praw majątkowych opisane jest w ustawie z 4.02.1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako ustawa). W art. 41 ustawy zapisano, iż jeżeli ustawa nie stanowi inaczej to „autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy” oraz „nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej”. Konsekwentnie, nie tylko autor może przenieść autorskie prawa majątkowe na inną osobę. Jeżeli pozwola na to umowa zawarta z twórcą dzieła, prawa te mogą zostać przeniesione na kolejne osoby.

Po przeniesieniu autorskich praw majątkowych na inną osobę to ona posiada prawo do uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu rozpowszechniania czy innego wykorzystania utworu będącego przedmiotem umowy. Pamiętać jednak należy, iż przy autorze dzieła w dalszym ciągu pozostają autorskie prawa osobiste. Nie dochodzi w związku z tym do całkowitego zerwania więzi twórcy z utworem. Autor może w pewien sposób ograniczać korzystanie z praw majątkowych. Przysługuje mu m.in. prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu oraz kontrolowania sposobów prezentacji dzieła. Ponadto, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, autor zachowuje prawo do zezwalania na wykonywanie zależnych praw autorskich.

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe

Najważniejszym efektem zawarcia umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe przez twórcę jest fakt, iż „traci wskazane w umowie prawa majątkowe”. Oznacza to, że zachowuje on prawa osobiste (które są niezbywalne). Sam, bez uzyskania zgody nowego uprawnionego, nie może już jednak korzystać z utworu na wskazanych w umowie polach eksploatacji. Istotną kwestią, którą należy zawrzeć w umowie tego typu, jest wynagrodzenie twórcy. Zgodnie art. 43 ustawy przeniesienia praw majątkowych może mieć formę odpłatną lub nieodpłatną. Jednak jeżeli w umowie nie zostanie wyraźnie wskazane, że jest ona nieodpłatna, to twórcy należy się z jej tytułu wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia powinna uwzględniać zakres udzielonego prawa oraz korzyści wynikające z korzystania z utworu.

Pola eksploatacyjne

Niezwykle istotne w umowie przenoszącej autorskie prawa majątkowe jest wskazanie pól eksploatacji, których dotyczy umowa. Szczegółowe ich wypisanie jest niezwykle ważne. Zapisanie w umowie, iż dotyczy ona wszystkich możliwych pól eksploatacji, bez ich wskazania, w przypadku wystąpienia ewentualnego sporu na tle umowy pomiędzy stronami, może doprowadzić do uznania przez sąd takiego zapisu za nieważny (istnieją jednakże w tym zakresie pewne kontrowersje). Za nieważny będzie także uznany zapis, który uprawnia do wykorzystania utworu na polach eksploatacji jeszcze nieznanych w momencie sporządzania umowy. Przykłady zakresu korzystania z utworu, czyli pola eksploatacji, zostały zawarte w art. 50 ustawy. Są one następujące:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie utworu: wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
  • rozpowszechnianie utworu w sposób inny niż określony w pkt 2: publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Forma umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe

Niezwykle istotna jest forma zawarcia umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe. Ustawodawca w art. 53. wskazał, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa tego typu zawarta w innej formie będzie nieważna, więc nie dojdzie do przeniesienia majątkowych praw do utworu. Istnieje jednak możliwość konwersji nieważnej umowy na umowę licencji niewyłącznej. Szerzej można o tym przeczytać na blogu Kancelarii TMH we wpisie z dnia 11 czerwca 2018 r. pt. Umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich bez zachowania formy pisemnej – skutki prawne.

Umowa licencyjna

Najważniejszą cechą odróżniającą umowę licencyjną od powyżej opisanej umowy jest to, że umowa licencyjna nie powoduje „przejścia” praw majątkowych. Te pozostają przy twórcy. Licencjobiorca uprawniony jest jedynie do korzystania z utworu na danym polu eksploatacji i czerpania z tego tytułu korzyści majątkowych. Co istotne, sam autor również może w dalszym ciągu korzystać z praw majątkowych oraz czerpać z tego tytułu korzyści. Może on także, co do zasady, udzielać kolejnych licencji (w przypadku licencji niewyłącznej).

Definicja licencji określona jest w art. 67 pr. aut. Zgodnie z jej treścią:

„Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania.”

Określenie zakresu oznacza, że tak jak w przypadku przeniesienia praw majątkowych należy dokładnie wskazać pola eksploatacji, których dotyczy licencja. Miejsce i czas korzystania także należy określić w umowie, niemniej brak w tym zakresie nie powoduje nieważności umowy. Zgodnie z art. 66 ustawy przyjmuje się wówczas, że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę. W przypadku wskazania czasu trwania licencji na okres dłuższy niż pięć lat, domniemywa się, że została ona udzielona na czas nieokreślony.

Wspomnieć tutaj należy, że umowy licencyjne mogą mieć charakter wyłączny lub niewyłączny. Oznacza to, że jeżeli w umowie nie zastrzeżono wyłączności korzystania z utworu w określony sposób, to udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji. Od rodzaju udzielonej licencji zależy także jej forma. Dla licencji wyłącznej wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności. Zawarcie licencji niewyłącznej nie wymaga formy szczególnej, a dopuszczalna jest także forma ustna.

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe czy umowa licencyjna

Zawierając umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych pamiętać trzeba o jednym istotnym postanowieniu. Należy mianowicie zastrzec, że z chwilą przejęcia utworu przez nabywcę dochodzi do przeniesienia praw majątkowych. Jeżeli nie zostanie to wystarczająco wyraźnie określone, to zgodnie z art. 65 ustawy uważa się, że twórca udzielił licencji

Zagadnienia związane z prawem autorskim dla osoby niedoświadczonej sprawiają wiele trudności. Nierozsądne z nich korzystanie często może natomiast prowadzić do naruszeń przepisów prawa. Prawnicy Kancelarii TMH specjalizujący się w prowadzeniu tego typu spraw. Zarówno adwokaci, jak i radcowie prawni, oferują pomoc prawną w zakresie sporządzania wszelkiego typu umów związanych z prawem autorskim. Odnosi się to w szczególności do umów przenoszących autorskie prawa majątkowe oraz umów licencyjnych. Adwokaci i radcowie prawni Kancelarii TMH specjalizują się nie tylko w przygotowaniu i analizie umów licencyjnych lub umów przenoszących majątkowe prawa autorskie. W imieniu Klientów Kancelarii prowadzimy także spory sądowe dotyczące przedmiotowych zagadnień. Naszym priorytetem jest zapewnienie możliwie najpełniejszej ochrony interesów Klientów.

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jestem aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Specjalizuje się w zakresie zagadnień prawa bankowego, windykacji należności Klientów, prawa cywilnego oraz wsparciem w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 116 recenzji
×