Ustawa o nieletnich – postępowanie w sprawie dziecka

W dniu 1 września 2022 r. weszła w życie nowa ustawa o nieletnich ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (dalej również jako „Ustawa o nieletnich”), która zastąpiła obowiązującą od blisko 40 lat ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Celem wprowadzenia Ustawy o nieletnich jest poprawa resocjalizacji nieletnich i dostosowanie obowiązujących przepisów do aktualnych realiów i standardów prawa międzynarodowego. Poniżej nastąpi krótkie omówienie obowiązującej nowej ustawy o nieletnich.

Zakres zastosowania Ustawy o nieletnich

Zgodnie z art. 1 Ustawy o nieletnich jej przepisy mają zastosowanie w zakresie:

1. postępowania w sprawach o demoralizację – w stosunku do osób, które ukończyły 10 lat i nie są pełnoletnie;
2. postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu przez nie 13 lat jednakże przed ukończeniem 17 lat;
3. wykonywania środków wychowawczych, środka leczniczego lub środka poprawczego – w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 21 lat, chyba że nowa Ustawa o nieletnich stanowi inaczej.

Innymi słowy, odpowiedzialność na podstawie Ustawy o nieletnich ponoszą dzieci, które ukończyły 10 lat, co oznacza, że w stosunku do dzieci poniżej tego wieku nie będzie mogło być prowadzone postępowanie o demoralizację. Jest to odmienne uregulowanie aniżeli dotychczasowe.  

Kary w nowej Ustawie o nieletnich

Zgodnie z art. 6 Ustawy o nieletnich w stosunku do nieletnich mogą być stosowane środki wychowawcze, środek leczniczy oraz środek poprawczy. Kara może zostać orzeczona jedynie w przypadkach określonych w Ustawie o nieletnich tylko w sytuacji jeśli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

Ustawa o nieletnich zawiera zamknięty katalog środków wychowawczych i są to:

1. upomnienie;
2. 2.     zobowiązanie do określonego postępowania, np. do naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części, do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, do wykonania prac społecznych, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym, w szczególności terapii uzależnień, psychoterapii, psychoedukacji, lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub do zaniechania używania substancji psychoaktywnej;
3. nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego;
4. nadzór organizacji społecznej, w tym pozarządowej, której celem statutowym jest praca z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, zapobieganie demoralizacji nieletnich lub pomoc w readaptacji społecznej nieletnich, pracodawcy albo osoby godnej zaufania udzielających poręczenia za nieletniego;
5. nadzór kuratora sądowego;
6. skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej, w tym pozarządowej, lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
7. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju;
8. przepadek przedmiotów pochodzących z czynu zabronionego lub tych, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego, przepadek równowartości przedmiotów pochodzących z czynu zabronionego lub tych, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego, przepadek przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie, przenoszenie, przewóz lub przechowywanie jest zabronione, przepadek przedsiębiorstwa albo jego równowartości, przepadek korzyści majątkowej albo jej równowartości lub przepadek przedmiotów czynów zabronionych;
9. umieszczenie w rodzinie zastępczej zawodowej specjalistycznej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
10. umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym;
11. umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym.

Środkiem leczniczym w rozumieniu Ustawy o nieletnich jest umieszczenie nieletniego w zakładzie leczniczym, w którym są udzielane jemu świadczenia zdrowotne z zakresu opieki psychiatrycznej lub leczenia uzależnień. Środek ten jest zatem stosowany w sytuacji stwierdzenia u nieletniego zaburzeń na tle psychicznych lub też w sytuacji stwierdzenia uzależnienia nieletniego. Ustawa o nieletnich wyróżnia 3 rodzaje zakładów leczniczych, tj. zakład leczniczy podstawowego zabezpieczenia, wzmocnionego zabezpieczenia oraz maksymalnego zabezpieczenia.

Środkiem poprawczym zaś jest nic innego jak umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.

Na podstawie Ustawy o nieletnich Sąd może również zobowiązać nieletniego do naprawienia wyrządzonej szkody lub do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę określając przy tym sposób i termin wykonania tych zobowiązań. Sąd może też zobowiązać nieletniego do wykonania prac społecznych określając czas ich trwania, niemniej nie może być to dłużej niż przez 6 miesięcy w wymiarze nieprzekraczającym łącznie 20 godzin. Orzekając obowiązek wykonania przez nieletniego prac społecznych sąd powinien uwzględnić wiek nieletniego, jego możliwości psychofizyczne, jak również potrzeby edukacyjne. Równocześnie Sąd może zobowiązać nieletniego do przeproszenia pokrzywdzonego, przy czym określa od razu termin, a także sposób wykonania tego zobowiązania.

Sąd może również:

1. 1.     zobowiązać rodziców (ewentualnie opiekuna nieletniego) do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym w razie potrzeby wykonania odpowiedniej diagnozy nieletniego, oraz z podmiotem wykonującym działalność leczniczą;
2. zobowiązać rodziców (ewentualnie opiekuna nieletniego) do współpracy z młodzieżowym ośrodkiem socjoterapii w zakresie realizacji obowiązku nauki przez nieletniego, jego socjoterapii i pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
3. zobowiązać rodziców (ewentualnie opiekuna nieletniego) do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przez nieletniego lub do zapłaty zadośćuczynienia.

Zobowiązując rodziców nieletniego do podjęcia pewnych czynności sąd wyznacza im sposób oraz termin wykonania tychże zobowiązań. W przypadku gdy rodzice albo opiekun nieletniego uchylają się od poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego lub uchylają się np. od ścisłej współpracy ze szkołą, sąd rodzinny posiada uprawnienie do nałożenia na nich karę pieniężną w wysokości do 3.000,00 zł, a jeśli to nie odniesie efektu, wówczas może karę tę ponowić w takiej samej wysokości. Niemniej jeśli rodzice nieletniego wykonają nałożony na nich obowiązek lub też usprawiedliwią powód jego niewykonywania w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia sądu o wymierzeniu kary, wówczas, zgodnie z przepisami Ustawy o nieletnich sąd nie przystąpi do wykonania nałożonej na rodziców kary.

Okręgowe ośrodki wychowawcze

Trzeba zaznaczyć, że Ustawa o nieletnich wprowadziła nowy rodzaj placówek dla młodzieży z problemami, czyli okręgowe ośrodki wychowawcze. Jest to niejako placówka pośrednia pomiędzy młodzieżowym ośrodkiem wychowawczym, a zakładem poprawczym.

Do okręgowych ośrodków wychowawczych mają trafiać osoby, które popełniły przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, jeśli za zasadnością umieszczenia nieletniego w tym zakładzie przemawia stopień jego demoralizacji, rodzaj czynu który popełnił nieletni, sposób i okoliczności jego popełnienia, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.

W szczególnie uzasadnionym przypadku sąd rodzinny może orzec umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym nieletniego, który dopuścił się popełnienia wykroczenia lub wykroczenia skarbowego jeśli uzasadnia to stopień demoralizacji nieletniego oraz rodzaj, sposób i okoliczności popełnienia wykroczenia, a zwłaszcza chuligański charakter czynu, działanie w sposób zasługujący na szczególne potępienie lub pod wpływem substancji psychoaktywnej, popełnienie czynu na szkodę osoby bezradnej, niepełnosprawnej, chorej ewentualnie osoby w podeszłym wieku, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne bądź nie rokują resocjalizacji nieletniego. Trzeba też zaznaczyć, że do okręgowych ośrodków wychowawczych w szczególnie uzasadnionym przypadku może trafić nieletni, który uchyla się od wykonywania środka wychowawczego, w postaci umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, a w momencie orzekania ukończył już 13 lat, jeśli przemawia za tym stopień demoralizacji nieletniego, a inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub też nie rokują resocjalizacji nieletniego. Innymi słowy sąd może umieścić nieletniego w okręgowym ośrodku wychowawczym, jeśli np. wcześniej uciekał z młodzieżowego środka wychowawczego i jest to celowe ze względu na jego cechy osobiste.

Zakład leczniczy

Ustawa o nieletnich, jak wskazano powyżej wyróżnia 3 rodzaje zakładów leczniczych, tj. podstawowego zabezpieczenia, wzmocnionego zabezpieczenia oraz maksymalnego zabezpieczenia. Decyzja o tym w jakim ośrodku (tj. o jakim stopniu zabezpieczenia) ma zostać umieszczony nieletni jest podejmowana przez właściwy sąd w oparciu o opinię komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich powołanej przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Analizując konkretny przypadek komisja uwzględnia takie czynniki jak:

1. stan zdrowia psychicznego, fizycznego i somatycznego nieletniego;
2. uzależnienie nieletniego;
3. związek pomiędzy zaburzeniami psychicznymi a niebezpiecznymi zachowaniami nieletniego;
4. przebieg i wyniki dotychczasowego leczenia lub rehabilitacji;
5. szczególne wskazania do postępowania leczniczego lub rehabilitacyjnego;
6. miejsce zamieszkania albo pobytu nieletniego, chyba że ze względów zdrowotnych lub też ze względów organizacyjnych nie jest to możliwe.

Kierownik zakładu leczniczego minimum co 6 miesięcy sporządza i przesyła do sądu opinię o stanie zdrowia nieletniego umieszczonego w zakładzie oraz o jego postępach w leczeniu. Jeśli kierownik zakładu leczniczego uzna, że dalsze przebywanie nieletniego w zakładzie nie jest konieczne, wówczas opinię w tym zakresie przesyła niezwłocznie do sądu rodzinnego. Jednocześnie sąd rodzinny nie rzadziej niż raz na pół roku orzeka o dalszym przebywaniu nieletniego w zakładzie leczniczym.

Zakład poprawczy

Zakłady poprawcze są potocznie nazywane poprawczakami. O umieszczeniu w zakładzie poprawczym sąd może orzec w stosunku do nieletniego, który popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a przy tym jednocześnie przemawiają za tym wysoki stopień jego demoralizacji oraz rodzaj i okoliczności popełnionego przestępstwa, w szczególności jeśli środki wychowawcze okazały się nieskuteczne ewentualnie jeśli nie rokują resocjalizacji nieletniego. Obligatoryjne umieszczenie w zakładzie poprawczym jest orzekane w stosunku do nieletniego, który dopuścił się następujących przestępstw:

1. zamach na życie Prezydenta;
2. przestępstwo zabójstwa za wyjątkiem przestępstwa zabójstwa popełnionego pod wpływem silnego wzburzenia;
3. ciężki uszczerbek na zdrowiu poza przypadkiem spowodowania tego uszczerbku nieumyślnie;
4. sprowadzenie niebezpiecznego zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu o znacznej wartości, zwłaszcza jeśli w wyniku tego zdarzenia jedna z osób poniesie śmierć lub też wiele osób dozna ciężkiego uszczerbku na zdrowiu poza przypadkiem nieumyślnego sprowadzenia zdarzenia;
5. przestępstwo piractwa;
6. sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, zwłaszcza w sytuacji, w której następstwem przestępstwa jest śmierć człowieka lub wiele osób dozna ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, poza przypadkiem spowodowania katastrofy nieumyślnie;
7. przestępstwo zgwałcenia, jeśli jest ono dokonane z inną osobą, w stosunku do dziecka poniżej 15 lat oraz wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego brata oraz siostry, a od 14 marca 2023 r. katalog ten zostanie poszerzony również o gwałt w stosunku do kobiety ciężarnej, gwałt popełniony z użyciem broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu lub środka obezwładniającego albo działając w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu ewentualnie utrwalając obraz lub dźwięk z przebiegu przestępstwa, jak również dokonując gwałtu ze szczególnym okrucieństwem np. zgwałcenie dziecka, w sytuacji, w której sprawca jest świadomy fizycznych uszkodzeń dziecka, a mimo to i tak dokonuje przestępstwa;
8. 8.     czynna napaść na funkcjonariusza lub osoby, która jemu pomaga, jeśli nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
9. wzięcie zakładnika, zwłaszcza, jeśli czyn ten popełniony jest ze szczególnym udręczeniem zakładnika, np. poprzez głodzenie czy grożenie pozbawieniem życia lub zdrowia;
10. rozbój.

W przypadku popełnienia ww. czynów jedynie w wyjątkowych przypadkach sąd może odstąpić od umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym i ma to miejsce jedynie w sytuacji gdy brak umieszczenia w zakładzie poprawczym uzasadniony jest sposobem i okolicznościami popełnienia przestępstwa, właściwościami i warunkami osobistym sprawcy, gdy jego postawa oraz zachowanie świadczą o tym, że zastosowanie mniej dolegliwego środka będzie skuteczne.

Orzekając o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, sąd może określić jego rodzaj. W szczególnie uzasadnionym przypadku, jeśli jest to uzasadnione bardzo wysokim stopniem demoralizacji nieletniego, rodzajem popełnionego przez niego czynu, sposobem oraz okolicznościami popełnienia przestępstwa, właściwościami i warunkami osobistymi sprawcy, jego postawą i zachowaniem oraz przebiegiem dotychczasowego procesu resocjalizacji sąd może zagrozić przedłużeniem wykonywania środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat jednak maksymalnie do ukończenia 24 lat, a nawet orzec taki sposób wykonywania środka poprawczego.

Umieszczenie w zakładzie poprawczym może zostać warunkowo zawieszone, jeżeli właściwości i warunki osobiste nieletniego oraz jego sytuacja rodzinna, warunki wychowawcze i charakter środowiska, jak również rodzaj popełnionego czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo braku wykonania orzeczonego już środka poprawczego w całości cele wychowawcze zostaną osiągnięte w stosunku do nieletniego. W sytuacji obligatoryjnego umieszczenia w zakładzie poprawczym, warunkowe zawieszenie może nastąpić jedynie w wyjątkowych przypadkach. Warunkowe zawieszenie następuje na okres próby, który wynosi do lat 3 i w tym czasie sąd stosuje wobec nieletniego środki wychowawcze.

Gdyby jednak w czasie pozostawania przez nieletniego w okresie próby dopuściłby się on czynu karalnego ewentualnie jego zachowanie wskazywałoby na dalszą demoralizację, lub, gdyby nieletni uchylał się od wykonywania środka wychowawczego, sąd może ponownie zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.

Strony postępowania w myśl Ustawy o nieletnich

W postępowaniu w sprawie nieletniego stronami są:

1. 1.     nieletni;
2. rodzice albo jeden z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekun nieletniego;
3. prokurator.

Zgodnie z Ustawą o nieletnich nieletni ma prawo do:

1. obrony, w tym do korzystania z pomocy obrońcy oraz do złożenia wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu;
2. składania wyjaśnień oraz odpowiedzi na zadane pytania;
3. 3.     odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na zadane pytania;
4. 4.     do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nieletni nie włada wystarczająco językiem polskim;
5. 5.     korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza języka migowego, jeśli stan zdrowia nieletniego tego wymaga.

W postępowaniu przed sądem nieletni może działać osobiście (poza obligatoryjnymi przypadkami obrony) lub poprzez obrońcę, którym może być zarówno adwokat jak i radca prawny. Nieletni może mieć jednak maksymalnie 3 obrońców w jednym postępowaniu. Jeśli nieletni jest pozbawiony wolności, obrońcę w jego imieniu może ustanowić inna osoba o czym niezwłocznie powiadamia się nieletniego.

W myśl z Ustawy o nieletnich sąd ustanawia nieletniemu obrońcę z urzędu gdy:

1. 1.     interesy nieletniego i jego rodziców albo opiekuna pozostają w sprzeczności, a nieletni nie ma obrońcy;
2. 2.     nieletni jest głuchy, niemy lub też niewidomy;
3. zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy z uwagi na jego stan zdrowia psychicznego ma możliwość wzięcia udziału w postępowaniu lub może prowadzić obronę rozsądnie oraz samodzielnie;
4. wobec nieletniego zastosowano środek tymczasowy w postaci tymczasowego umieszczenia w rodzinie zastępczej zawodowej, tymczasowego umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub okręgowym ośrodku wychowawczym, tymczasowego umieszczenia w zakładzie leczniczym lub umieszczenia w schronisku dla nieletnich;
5. 5.     zachodzi uzasadnione podejrzenie dopuszczenia się przez nieletniego przestępstwa będącego zbrodnią lub przestępstwa spowodowania niebezpiecznych zdarzeń, zwłaszcza w sytuacji, jeśli następstwem czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek wielu osób, przestępstwa piractwa, przestępstwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach zwłaszcza jeśli następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, przestępstwa czynnej napaści na funkcjonariusza lub osoby, która jemu pomaga, jeśli nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub rozboju;
6. występują inne okoliczności, które sąd rodzinny uzna za utrudniające nieletniemu obronę.

Na wniosek nieletniego lub jego rodzica ewentualnie opiekuna nieletniego sąd może wyznaczyć mu obrońcę z urzędu, jeśli uzna, że jego udział jest w sprawie niezbędny, a jednocześnie nieletni lub jego rodzice albo opiekun nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny bądź też występują inne, szczególne okoliczności. Wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu jest rozpoznawany niezwłocznie, a osoba obrońcy wyznaczana jest z listy obrońców. Wyznaczenie obrońcy z urzędu może jednak zostać cofnięte przez sąd, jeśli okaże się, że nie istnieją okoliczności na podstawie których został on wyznaczony.

Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez czyn zabroniony. Pokrzywdzonym może być nieposiadająca osobowości prawnej instytucja państwowa lub samorządowa oraz inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną. Pokrzywdzonym może być też ZUS w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez czyn zabroniony lub też jest obowiązany do jej pokrycia. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba małoletnia lub osoba ubezwłasnowolniona, jej prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy, a jeśli nie ma przedstawiciela ustawowego, jego prawa wykonuje osoba, pod której stałą pieczą faktycznie osoba ta pozostaje. Podobne uregulowania mają zastosowanie, jeśli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna. W przypadku, gdyby okazało się, że pokrzywdzony nie żyje prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, osoby pozostające na jego utrzymaniu oraz spadkobiercy, a w przypadku ich braku ewentualnie w braku ich ujawnienia prawa pokrzywdzonego może wykonywać prokurator, działając z urzędu. Pokrzywdzony może w postępowaniu działać samodzielnie ewentualnie, jeśli wymaga tego jego interes, może działać przez pełnomocnika. Trzeba jednak wskazać, że sąd może odmówić dopuszczenia do sprawy pełnomocnika pokrzywdzonego, jeśli uzna że nie jest to uzasadnione jego interesem, a postanowienie o tym może zostać wydane na posiedzeniu  niejawnym.

Wskazać jednak trzeba, że w niniejszym artykule została omówiona jedynie część zagadnień, które obejmuje nowa ustawa o nieletnich. Ustawa o nieletnich jest bardzo obszernym aktem prawnym, regulującym w całości postępowanie przed sądem rodzinnym w tzw. sprawach karnych dzieci. Trzeba zaznaczyć, że Ustawa o nieletnich przejęła znaczną część regulacji poprzednio obowiązującej ustawy, a jednocześnie wprowadziła nowe instytucje takie jak np. okręgowe ośrodki wychowawcze, czy też przyznała szersze uprawnienia dyrektorom placówek, do których uczęszczają nieletni.

Adwokat Rzeszów – Pomoc

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).

Jagienka Jaracz-Wilk

Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.