Spółka jawna to rodzaj osobowej spółki prawa handlowego, której ustrój unormowany jest w kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z ustawą, spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Ważne jest, że wspólnicy spółki jawnej ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki razem z pozostałymi wspólnikami i spółką, z tym zastrzeżeniem, że egzekucję z majątku wspólników można prowadzić jedynie w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Ten model prowadzenia działalności gospodarczej spotykany jest głównie wśród małych przedsiębiorców, lub rodzinnych gospodarstw. Sprzyja temu łatwość w prowadzeniu spółki jawnej oraz prostota organizacyjna. Rzadziej spotyka się spółki jawne będące dużymi, międzynarodowymi korporacjami – więksi przedsiębiorcy, głównie po to aby ograniczać swoją odpowiedzialność, decydują się na przekształcenia w spółki kapitałowe (szczególnie w spółkę z o.o.), albo zakładają spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i tam lokują kapitał.
Spis treści
Ustawa rozróżnia dwa sposoby zawarcia spółki jawnej. Są to zawarcie jej na piśmie oraz zawarcie przy wykorzystaniu wzorca umowy. W pierwszej kolejności omówiona zostanie konstrukcja klasyczna, oparta o formę pisemną.
Umowa w formie pisemnej
Umowa spółki to najważniejszy dokument regulujący stosunki prawne pomiędzy wspólnikami; normujący podstawowe zasady funkcjonowania spółki. Podstawowe elementy konstrukcyjne spółki jawnej mogą zmieścić się na jednej stronie kartki papieru, jednakże umowa spółki jawnej pozbawiona istotnych i praktycznych klauzul może przysporzyć w przyszłości trudności w prowadzeniu jej spraw. Co ważne, ustawa nie przewiduje wymogu zachowania formy aktu notarialnego, toteż umowę spółki jawnej można sporządzić wszędzie dysponując zaledwie kartką papieru i długopisem. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wniesienie konkretnego wkładu stawia wyższe wymagania co do formy. Przykładowe, jeżeli umowa spółki będzie zobowiązywać wspólnika do wniesienia do spółki nieruchomości, wówczas taka umowa będzie wymagać formy aktu notarialnego.
Elementy obligatoryjne umowy spółki jawnej wskazane są w ustawie. Obowiązkowo, umowa zawierać musi firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działania spółki i czas jej trwania, jeśli jest oznaczony. Lakoniczne unormowanie tej kwestii przez ustawodawcę znajduje uzasadnienie w tym, że ustawa przewiduje szereg norm, które mogą być uregulowane przez umowę – ale nie muszą. Tym samym, jeżeli pewne kwestie organizacyjne nie zostaną uregulowane w ramach umowy spółki jawnej, to zastosowanie znajdą przepisy ustawy.
Drugi rodzaj elementów składowych spółki jawnej to postanowienia, które mogą się w niej znaleźć (i są zalecane), ale nie muszą. W szczególności takie postanowienia powinny normować sferę dotyczącą partycypacji w zyskach i stratach spółki, zbywalności i przenoszenia ogółu praw i obowiązków, zasady reprezentacji, sposób prowadzenia spraw spółki, kwestie dotyczące zakazu konkurencji, zasady wprowadzania zmian w treści umowy, itp. Określenie takich spraw w umowie spółki ułatwi prowadzenie jej spraw, ograniczy możliwość występowania sporów na gruncie podziału zysku albo zbycia ogółu praw i obowiązków.
Ostatni katalog to kwestie, których unormowanie odmienne niż ustawowe, nie wywoła skutków wobec osób trzecich. Chodzi tutaj przede wszystkim o kwestie związane z zasadami egzekucji wierzytelności z majątku wspólnika, o powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników czy o odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki.
Wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców KRS
Spółka jawna jest jednostką organizacyjną, którą po sporządzeniu umowy należy zgłosić do rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym – rejestrze przedsiębiorców. Do zgłoszenia należy użyć urzędowego formularza i wypełnić go zgodnie z pouczeniem. Koszt rejestracji spółki jawnej to 500,00 zł opłaty sądowej oraz 100,00 zł od wniosku o ogłoszenie rejestracji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli wniosek sporządzony jest bez błędów, dołączono do niego wszelkie dokumenty będące podstawą wpisu, oraz uiszczono opłatę, to sąd, w terminie do miesiąca rejestruje spółkę jawną w Krajowym Rejestrze Sądowym. Każdy jest uprawniony do przeglądania akt rejestrowych podmiotów znajdujących się w rejestrze przedsiębiorców a także do pobierania odpisów aktualnych i pełnych. Po uzyskaniu wpisu w rejestrze, powstaje spółka jawna. Należy mieć na uwadze, że od momentu zawiązania spółki do czasu wpisania jej do rejestru, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie osoby, które działały w jej imieniu.
Od zawartej umowy spółki jawnej naliczany jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 0,5% od wartości wniesionych wkładów. Obowiązek podatkowy obciąża spółkę.
Umowa zawarta przez wykorzystanie wzorca umowy
Przepisy ustawy dopuszczają także możliwość zawarcia umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Zawarcie umowy w tej formie wymaga jednakże skorzystania z systemu teleinformatycznego, gdzie znajdują się gotowe do wypełnienia formularze umów. Trzeba je wypełnić i opatrzeć umowę kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym. Ustawa uznaje, że umowa jest zawarta po wprowadzeniu do systemu wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i opatrzenia ich podpisami elektronicznymi. Co więcej, w późniejszym etapie umowa spółki zawarta w formie elektronicznej może być zmieniana uchwałami dostępnymi również w systemie teleinformatycznym. Powoduje to, że w zasadzie wszystkie sprawy organizacyjne spółki jawnej mogą być prowadzone przez Internet.
Podsumowanie
Podsumowując, w zasadzie można wyróżnić dwa etapy tworzenia spółki jawnej – etap przedsądowy i etap rejestrowy. W pierwszym z nich, gdzie wspólnicy mają dużą możliwość dowolnego formułowania treści umowy spółki jawnej, konsultowane są najoptymalniejsze dla spółki i wspólników rozwiązania organizacyjne i porządkowe. Drugim etapem – siłą rzeczy cechującym się duża dozą formalizmu, ze względu na reżim postępowania rejestrowego – jest etap sądowy, gdzie umowa spółki i inne dokumenty stanowiące podstawę wpisu przedstawiane są sądowi rejestrowemu, który badając ich treść, formę oraz zgodność z prawem wydaje postanowienie o wpisie. Dopiero po uzyskaniu wpisu w KRS-ie spółka jawna zaczyna swój byt prawny.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Andrzej Polak
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wieloletnie doświadczenie zawodowe zdobywał już w trakcie studiów w renomowanych rzeszowskich kancelariach prawnych oraz jako konsultant i członek zarządu Uniwersyteckiej Poradni Prawnej działającej przy WPiA UR, a obecnie także jako radca prawny in-house w dużej spółce budowlanej. Z Kancelarią TMH współpracuje od 2018 roku. W pracy zajmuje się głównie prawem cywilnym, prawem spółek oraz obsługą prawną cudzoziemców. Zawodowo skupia się szczególnie na zagadnieniach z zakresu prawa budowlanego takich jak przygotowywanie, opiniowanie i negocjowanie umów o roboty budowlane, oraz prowadzenie postępowań sądowych z tego zakresu.
