W ostatnim czasie w mediach głośno stało się o sprawach związanych z pozwami cywilnymi wytaczanymi przez spółkę 24 Emisje sp. z o.o., która jest wydawcą takich czasopism jak „Słowo Krakowa”, „Słowo Poznania”, „Słowo Katowic”, „Słowo Wrocławian”, „Słowo Trójmiasta” czy „Słowo Warszawy”. Często zdarza się, że z powództwem występuje także spółka International Press Fund s.r.o. z Bańskiej Bystrzycy, jako podmiot który skupuje wierzytelności spółki 24 Emisje sp. z o.o.
Spis treści
Geneza spraw związanych z 24 Emisje
Strategia biznesowa rzeczonej spółki polega na tym, że telemarketerzy kontaktując się (najczęściej telefonicznie) z przedsiębiorcami, oferują emisję reklamy w bardzo korzystnej, promocyjnej cenie w gazetach, których jest wydawcą. Promocja polega na tym, że sprzedawcy zachęcają do wykupienia jednej reklamy za kwotę 300,00 zł netto, podczas gdy w rzeczywistości jest to nie jedna, lecz 24 emisje reklamy, przy czym kwota regularna to już 1.200,00 zł netto za jedną emisję (czyli ponad 4 razy więcej). Następnie, po zaakceptowaniu oferty, kurier przywozi do podpisania umowę sporządzoną bardzo małym, nieczytelnym drukiem i czeka na jej podpisanie oraz przekazanie przez kontrahenta.
W rzeczywistości, kontrahent dowiadywał się o tym w jaki sposób i ile pieniędzy ma zapłacić dopiero wówczas, gdy otrzymywał wezwanie do zapłaty przez 24 Emisje sp. z o.o.
Cesja wierzytelności
Kolejnym krokiem, który podejmuje 24 Emisje sp. z o.o. jest często dokonanie przelewu wierzytelności na inną spółkę prawa słowackiego (związaną personalnie z 24 Emisje), która dopiero występuje z pozwem przeciwko byłym kontrahentom. Zanim jednak dojdzie do złożenia pozwu, słowacka spółka (International Press Fund s.r.o.) wzywa raz jeszcze do zapłaty oraz przesyła zawiadomienie o dokonaniu cesji wierzytelności.
Umowa przelewu wierzytelności jest zatem materialnoprawną podstawą do tego, aby to spółka słowacka miała zdolność procesową, innymi słowy, aby w ogóle mogła występować przed sądem w sprawie. Wobec tego, wadliwość umowy cesji będzie przesądzała o jej nieważności, a w konsekwencji o braku legitymacji procesowej i konieczności oddalenia powództwa. Co więcej, bardzo często umowa cesji zawierana jest na czas określony, wynoszący dwa lata. Po tym terminie umowa wygasa, a więc i wtedy International Press Fund s.r.o. traci legitymację procesową.
Może się tak zdarzyć, że umowa cesji zostanie podpisana przez osobę nieupoważnioną. To także stanowi dobry zarzut procesowy, mogący skutkować oddaleniem powództwa.
Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu
Zgodnie z art. 84 Kodeksu cywilnego, w razie błędu co do czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli oświadczenie woli zostało złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć.
Nie ulega wątpliwości, że w sprawach związanych z 24 Emisje sp. z o.o., właściwie cała strategia marketingowa opiera się na wywoływaniu mylnych odczuć związanych z zawarciem i treścią umowy. Telemarketerzy celowo pomijają, że umowa opiewa na 24 emisje, a nie na jedną, o której wielokrotnie mówią podczas rozmowy. Takie działanie może nosić znamiona błędu, a więc mylnego wyobrażenia o otaczającej rzeczywistości w zakresie prawdziwego stanu rzeczy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dn. 23.02.2018 r., sygn. akt III CSK 384/16). Można powoływać się jedynie na błąd istotny, czyli taki, który uzasadniałby przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie nie złożyłby oświadczenia tej treści. Niewątpliwie, gdyby każdy z kontrahentów był świadomy tak rażącej dysproporcji pomiędzy telefoniczną ofertą, a treścią umowy, zastanowiłby się nad jej podpisaniem.
Jednakże, aby oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych było skuteczne, trzeba koniecznie złożyć je drugiej stronie, najlepiej wysyłając pisemną wersję listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru na adres siedziby spółki.
Inne sposoby obrony przed 24 Emisje sp. z o.o.
Sposoby zawarcia umowy pomiędzy 24 Emisje sp. z o.o. a ich kontrahentami mogą także budzić wątpliwości na tle ich zgodności z zasadami współżycia społecznego. O ważności umowy – w tym przypadku o ważności umowy o emisję reklam (kampanii reklamowej) przesądza jej zgodność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Kluczowymi zasadami w naszym porządku prawnym są lojalność kontraktowa, uczciwość czy przyzwoitość w stosunku do partnera handlowego. Trudno uznać, że zachowanie 24 Emisje sp. z o.o. wypełnia te przesłanki, zwłaszcza w kontekście tego w jaki sposób dochodziło do proponowania umów, ich zawierania i wykonywania.
Przesądzenie o sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego skutkuje uznaniem, że umowa jest nieważna, a więc 24 Emisje sp. z o.o. ani International Press Fund s.r.o. nie będą mogły mieć do kontrahentów żadnych roszczeń. W tym miejscu trzeba przypomnieć, że dłużnik może bronić się w stosunku do International Press Fund s.r.o. wszystkimi zarzutami, jakie przysługują mu w stosunku do 24 Emisje sp. z o.o.
Wreszcie, trzeba dodać, że 24 Emisje sp. z o.o. ani International Press Fund s.r.o. nie mogą dochodzić od swoich kontrahentów żadnych roszczeń wskutek uznania, że jego działanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zgodnie z zasadą tzw. „czystych rąk”, zgodnie z którą „nie może korzystać z ochrony ten, kto sam nadużywa swego prawa” (zob. wyr. SN z dn. 12.06.2013 r., sygn. II CSK 632/12). Jeżeli uzna się, że działanie 24 Emisje sp. z o.o. miało charakter nielojalny, nieuczciwy i w inny sposób nielicujący z zasadami współżycia społecznego, to zaktualizują się przesłanki tej zasady, a powód będzie pozbawiony możliwości dochodzenia swoich praw.
Podsumowanie
Podsumowując, wypada jednak zauważyć, że sposobów postępowania i obrony przed 24 Emisje sp. z o.o. może być dużo więcej, bowiem każda sprawa jest wyjątkowa i występują w niej indywidualne czynniki wpływające na ustalenie stanu faktycznego przez sąd i wydanie wyroku.
Niezależnie od tego, należy zawsze badać treść i formę umowy przelewu wierzytelności, okoliczności zawarcia umowy o emisję reklam oraz złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu. Warto pamiętać, że nieoceniona może być pomoc adwokata lub radcy prawnego, ponieważ profesjonalny prawnik zawsze będzie posiadać odpowiednie przygotowanie teoretyczne i praktyczne do prowadzenia takiej sprawy. Ponadto warto skonsultować się z radcą prawnym lub adwokatem, który ma doświadczenie w prowadzeniu sprawy sądowej przeciwko 24 Emisje sp. z o.o. lub International Press Fund s.r.o., a prawnicy Kancelarii TMH zetknęli się już z tego typu sprawami.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ktmh.pl) oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).
Andrzej Polak
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wieloletnie doświadczenie zawodowe zdobywał już w trakcie studiów w renomowanych rzeszowskich kancelariach prawnych oraz jako konsultant i członek zarządu Uniwersyteckiej Poradni Prawnej działającej przy WPiA UR, a obecnie także jako radca prawny in-house w dużej spółce budowlanej. Z Kancelarią TMH współpracuje od 2018 roku. W pracy zajmuje się głównie prawem cywilnym, prawem spółek oraz obsługą prawną cudzoziemców. Zawodowo skupia się szczególnie na zagadnieniach z zakresu prawa budowlanego takich jak przygotowywanie, opiniowanie i negocjowanie umów o roboty budowlane, oraz prowadzenie postępowań sądowych z tego zakresu.
