Blog

Separacja – co to jest i kiedy można jej zarządać?

Separacja jest instytucją prawną orzekaną przez Sąd na wniosek jednego lub obojga małżonków, która została uregulowana w Dziale V ustawy z dnia 25 lutego 1964r., Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, dalej kro.

Spis treści

Przesłanki orzeczenia separacji

Przesłanką orzeczenia przez Sąd separacji jest zupełny rozkład pożycia. W praktyce należy zadać sobie pytanie, czym jest ten zupełny rozkład pożycia małżeńskiego? Otóż zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r. (sygn. akt: I CO 5/55) “Pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej. (…) Rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Gdy jednak przy zupełnym braku więzi duchowej i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może być mimo to uznany za zupełny, jeśli utrzymanie elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego mieszkania) wywołane zostało szczególnymi okolicznościami. (…)”.

Jednakże separacja między stronami nie zostanie orzeczona, jeśli wystąpi negatywna przesłanka, tj.:

  1. jeżeli wskutek orzeczenia separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, lub;
  2. jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Małoletnimi, wspólnymi dziećmi są:

  1. dzieci pochodzące od obojga małżonków;
  2. dzieci przysposobione przez oboje małżonków;
  3. dzieci pochodzące od jednego z małżonków, przysposobione przez drugiego;
  4. dzieci przysposobione w trybie art. 115 § 3 kro;
  5. dzieci pozamałżeńskie, których pochodzenie od małżonków zostało ustalone w sposób przewidziany przepisami prawa.

Trafna wydaje się teza, zgodnie z którą o tym, czy dobro wspólnych małoletnich dzieci przemawia za czy przeciwko orzeczeniu separacji, należy rozstrzygać indywidualnie w każdym konkretnym przypadku.

Natomiast za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego można uznać np. orzeczenie separacji, gdy jeden z małżonków z powodu choroby potrzebuje stałej pieczy i pomocy. W tej kategorii mieści się również sytuacja, w której wskutek orzeczenia separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych pełnoletnich dzieci, ale np. kalekich, czy dobro dziecka poczętego.

Skutki orzeczenia separacji

Warto podkreślić, iż orzeczenie separacji przez Sąd wywołuje, co do zasady, takie same skutki jak orzeczenie rozwodu, z pewnymi odrębnościami, co wynika wprost z przepisów kro.

Do najważniejszych skutków orzeczenia separacji można zaliczyć:

  1. ustanie wspólności majątkowej między stronami;
  2. ustanie obowiązku wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny;
  3. wygaśnięcie obowiązku dotyczącego przyczyniania się obojga małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny, którą założyli przez swój związek, a w konsekwencji również wygaśnięcie nakazu wypłaty wynagrodzenia przez małżonka, który nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny;
  4. wygaśnięcie prawa do korzystania z mieszkania przysługującemu jednemu z małżonków w celu zaspokajania potrzeb rodziny i urządzeń się w nim znajdujących, gdyż małżonkowie już nie tworzą rodziny;
  5. ogólnie rzecz ujmując strony nie dziedziczą po sobie;
  6. wpisanie wzmianki dodatkowej do aktu małżeństwa o orzeczonej separacji.

O czym rozstrzyga (decyduje) Sąd przy orzeczeniu separacji?

W orzeczeniu Sąd rozstrzyga, co do zasady o tych samych kwestiach, jak przy rozwodzie. Można je usystematyzować w trzech kategoriach:

I. kwestie, które Sąd rozstrzyga obligatoryjnie z urzędu:

  1. orzeczenie o winie – z wyjątkiem sytuacji, gdy małżonkowie na zgodne żądanie od tego odstąpią;
  2. rozstrzygnięcie co do władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków, które zgodnie z dyspozycją art. 106 kro może zostać zmienione, jeśli wymaga tego dobro dziecka;
  3. rozstrzygnięcie o kontaktach rodziców z dzieckiem, chyba że strony przedstawią zgodny plan wychowawczy;
  4. określenie wysokości, w jakiej każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka;
  5. ustalenie sposobu korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez małżonków na czas ich wspólnego w nim zamieszkiwania po orzeczeniu separacji.

II. kwestie, co do których Sąd orzeka na żądanie jednego z małżonków:

  1. eksmisja jednego z małżonków ze wspólnie zajmowanego mieszkania;
  2. podział majątku wspólnego, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

III. kwestie rozstrzygane na zgodny wniosek stron:

  1. podział wspólnego mieszkania, jeżeli podział taki jest możliwy;
  2. przyznanie mieszkania jednemu z małżonków, jeśli drugi małżonek wyraża zgodę na opuszczenie mieszkania bez dostarczania mu lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego.

Separacja a rozwód

Zgodnie z przepisami kro, jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, Sąd orzeka rozwód. Natomiast, jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, Sąd orzeka separację. Niedopuszczalność orzeczenia rozwodu może wynikać bądź z faktu, iż rozkład pożycia jest zupełny, ale nie nosi znamion rozkładu trwałego, ale również w sytuacji, gdy co prawda tzw. pozytywne przesłanki rozwodowe są wypełnione, ale ma miejsce jedna z negatywnych przesłanek rozwodowych, czyniąc orzeczenie rozwodu niedopuszczalnym.

W praktyce separacja może być rozwiązaniem tymczasowym, którego celem jest poprawa relacji między małżonkami, ale też może być okresem przejściowym przed wystąpieniem przez jedną ze stron o orzeczenie rozwodu. Bardzo często zdarzają się przypadki, gdy jedna ze stron występuje o orzeczenie separacji zamiast rozwodu, ze względu na swoje przekonania religijne.

Separacja, mimo wielu podobieństw do instytucji rozwodu posiada kilka odrębności, a mianowicie:

  1. o orzeczenie separacji może wystąpić małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego;
  2. strony nie mogą zawrzeć kolejnego małżeństwa;
  3. małżonkowie, a w praktyce dotyczy to głównie kobiet, nie mogą wrócić do swojego dotychczasowego nazwiska;
  4. małżonkowie zobowiązani są do wspólnej pomocy;
  5. orzeczoną separację można znieść na wniosek stron.

Sądem właściwym do orzekania w sprawie separacji jest Sąd Okręgowy, w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest Sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – Sąd miejsca zamieszkania powoda. Opłata od pozwu wynosi 600 zł. Jednakże w przypadku orzeczenia separacji na zgodny wniosek stron opłata od wniosku wynosi 100 zł, a postępowanie toczy się w ramach postępowania nieprocesowego.



Zapraszamy do zapoznania się z ofertą naszej kancelarii w zakresie spraw o rozwód w Rzeszowie. Bezpośredni kontakt z biurem kancelarii - tel. 570 420 373 lub e-mail kancelaria@ktmh.pl. Biura naszej kancelarii znajdują się w Rzeszowie i Krakowie. Istnieje także możliwość udzielenia pomocy zdalnej za pomocą środków porozumiewania się na odległość (tj. telekonferencja lub wideokonferencja).


Jestem adwokatem przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Rzeszowie. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego na kierunkach prawo oraz administracja. Prowadzę sprawy rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych oraz alimentacyjnych. Zdobyte doświadczenie zawodowe wykorzystuję przeprowadzając również windykacje należności na rzecz Klientów Kancelarii.

Kontakt

Kancelaria Prawna TMH Rzeszów – Adwokat Tomasz Marek, Radca Prawny Marcin Hotel

ul. Dominikańska 1A
35-077 Rzeszów

Tel: (17) 307 07 66

Ocena Google
5.0
Na podstawie 117 recenzji
×